Ἡ πρωτοβουλία τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τοῦ Ἀριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης νά συνδιοργανώσει μέ τήν Εἰδική Συνοδική Ἐπιτροπή Λειτουργικῆς Ἀναγεννήσεως καί ὑπό τήν αἰγίδα τῆς Κοσμητείας τό παρόν Διεθνές Ἐπιστημονικό Συνέδριο, μέ θέμα: «Βιβλικός Λόγος καί Λειτουργική Ὑμνογραφία», ἔρχεται ὡς συνέχεια τοῦ περσυνοῦ ἀντίστοιχου Συνεδρίου μέ θέμα: «Ἁγία Γραφή καί Ὀρθόδοξη Λατρεία». Ἐκλεκτοί εἰσηγητές ἀπό τίς δύο Θεολογικές Σχολές ἀλλά καί τό ἐξωτερικό ἔχουν τή δυνατότητα νά ἐμβαθύνουν ἀκόμη περισσότερο στή σχέση πού ὑπάρχει μεταξύ τῆς Ἁγίας Γραφῆς καί τῆς θείας Λατρείας, τοῦ Βιβλικοῦ λόγου καί τῆς Λειτουργικῆς αὐτή τή φορά Ὑμνογραφίας. Ὁ Βιβλικός λόγος ὡς καταγραφή τοῦ μυστηρίου τῆς θείας Οἰκονομίας, τοῦ μυστηρίου τοῦ Χριστοῦ καί τῆς Ἐκκλησίας, δέν γίνεται μόνο καθημερινό ἀνάγνωσμα στή θεία Λατρεία ἀλλά προβάλλεται – ἑρμηνεύεται – κατά τόν καλύτερο τρόπο καί ποιητικά στίς συνάξεις τῶν πιστῶν, παρακινώντας τους σέ δοξολογία, προσευχή, ἱκεσία καί μετάνοια. Ἡ Λειτουργική Ὑμνογραφία τοῦ κινητοῦ καί ἀκινήτου ἑορτολογικοῦ κύκλου, ἀλλά καί τῆς νυχθημέρου προσευχῆς καί Λατρείας ἔχει τά πρότυπά της στή Βίβλο καί ἀποτελεῖ μοναδικό πλοῦτο ἐκφραστικοῦ λόγου, ποιητικής δημιουργίας, ὑψηλοῦ ἐπιπέδου ἔμπνευση γιά τήν κατανόηση τοῦ μυστηρίου τοῦ ἀνθρώπου καί τοῦ κόσμου.
Ὁ λειτουργικός ὕμνος εἶναι ταυτισμένος μέ τήν ἱστορία τῆς ἐκκλησιαστικῆς ζωῆς καί ἔχει μία λαμπρή πορεία καί δυναμική ἀνάπτυξης, ἀπό τό «ὑμνήσαντες ἐξῆλθον» (Ματθ. 26,30) τοῦ μυστικοῦ δείπνου καί τά «Ἄξιόν ἐστι» τῆς Ἀποκάλυψης ἕως τή δημιουργία μεμονωμένων ἀρχικά τροπαρίων καί ὑψηπετῶν ἐν συνεχείᾳ ποιητικῶν συνθέσεων, ὅπως τά Κοντάκια καί οἱ Κανόνες, γιά τήν ἐξύμνηση βιβλικῶν γεγονότων καί ἱερῶν προσώπων, ἀλλά καί γιά τίς ἀνάγκες τῆς μετά τήν εἰκονομαχία νέας θεολογικῆς ἔκφρασης, στηριγμένης πάντοτε «ἐπί τοῦ ἀρχικοῦ βιβλικοῦ βάθρου».
Δέν εἶναι καθόλου τυχαῖο ὅτι αὐτούσια ρυθμικά χωρία τῆς Καινῆς Διαθήκης ἀξιοποιήθηκαν ἀπό τούς πρώτους Χριστιανούς ὡς ὕμνοι καί ἐνσωματώθηκαν ἐν συνεχείᾳ στίς ἐπί μέρους πτυχές τῆς θείας Λατρείας. Ὁ Χαιρετισμός τῆς Ἐλισάβετ π.χ. στήν Παρθένο Μαρία (Λουκ. 1,42) «Εὐλογημένη σύ ἐν γυναιξί καί εὐλογημένος ὁ καρπός τῆς κοιλίας σου». Ὁ ὕμνος σώζεται καί σήμερα ἐνσωματωμένος σέ τροπάριο τῆς εὐλογίας τῶν ἄρτων. Ἡ «ᾠδή τῆς Θεοτόκου» πού διασώζει ἐπίσης ὁ Λουκᾶς ὡς ἀπάντηση στό χαιρετισμό τῆς Ἐλισσάβετ (Λουκ. 1,46-55), «Μεγαλύνει ἡ ψυχή μου τόν Κύριον καί ἠγαλλίασε τό πνεῦμα μου ἐπί τῷ Θεῷ τῷ σωτῆρι μου…». Ὁ ὕμνος αὐτός πού φαίνεται ὅτι ἀξιοποιήθηκε ἀρχικά ὡς ἀνάγνωσμα, ἀκούεται καί σήμερα ὡς πρῶτο μέρος τῆς στιχολογίας τῆς θ΄ ᾠδῆς στήν Ἀκολουθία τοῦ Ὄρθρου (Βλ. Θεοχάρη Δετοράκη, Βυζαντινή Ὑμνογραφία, Πανεπιστημιακές ἐκδόσεις, Ἠράκλειο 1997, σ.30).
Ἄλλες ὑμνογραφικές δημιουργίες, ὅπως οἱ Ἀναβαθμοί, τἀ Ἐωθινά καί τά Ἐξαποστειλάρια, ἀποτελοῦν ποιητικές ἐπεξεργασίες ἀντίστοιχων βιβλικῶν ἀναφορῶν καί κειμένων. Ἕνα μόνο παράδειγμα ἀπό τό πρῶτο Ἑωθινό Εὐαγγέλιο «Οἱ ἔνδεκα μαθηταί ἐπορεύθησαν εἰς τήν Γαλιλαίαν εἰς τό ὄρος…» (Ματθ. 28,16). Ὁ ποιητής στό ἀντίστοιχο Ἐξαποστειλάριο γράφει «Τοῖς μαθηταῖς συνέλθωμεν ἐν ὄρει Γαλιλαίας…» καί στό Ἑωθινό Δοξαστικό «Εἰς τό ὄρος τοῖς μαθηταῖς ἐπειγομένοις…».
Γενικότερα ἡ Λειτουργική Ὑμνογραφία, ὁ λειτουργικός λόγος, μέσα ἀπό ὅλες τίς ἐπί μέρους πτυχές καί ἐκφάνσεις του συμβάλλει ὥστε νά λειτουργεῖται καθημερινά μέσα μας καί γύρω μας, σήμερον, τό μήνυμα τῆς σωτηρίας πού ὁ Χριστός, ἀπό ἀγάπη γιά τόν ἄνθρωπο, ἔφερε στόν κόσμο. Τό μήνυμα τῆς χαρᾶς πού ἐκφράζει ἡ ἑορτή μέσα στήν Ἐκκλησία, ἡ μία καί μοναδική ἑορτή, ὅπως γράφει ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός, «τῆς τοῦ Λόγου σαρκώσεως καί τῆς ἡμῶν θεώσεως».
Ἡ Λειτουργική Ὑμνογραφία εἶναι βιβλική, γι΄αὐτό καί πάντα ἐπίκαιρη, μέ ἰδιαίτερο μάλιστα ἐνδιαφέρον τόσο γιά τήν ἐπιστημονική ἔρευνα, ὅσο καί γιά τή λατρευτική ἀγωγή τοῦ λαοῦ μας.
Εὔχομαι καλή ἐπιτυχία στίς ἐργασίες τοῦ συνεδρίου.
