Δημήτρης Καϊμάκης-Μαρία Παζάρσκη, «Ματαιότης ματαιοτήτων…». Υπόμνημα στον Εκκλησιαστή, εκδόσεις Βάνια, Θεσσαλονίκη 2018

Από τον πρόλογο του βιβλίου

27bdaΜια από τις πιο γνωστές ρήσεις της παγκόσμιας θρησκευτικής γραμματείας είναι και η φράση «ματαιότης ματαιοτήτων, τα πάντα ματαιότης» Πρόκειται για έκφραση κάποιου Ιουδαίου σοφού, του οποίου το έργο σώθηκε στο βιβλίο του Εκκλησιαστή. Το βιβλίο αυτό ανήκει στη λεγόμενη σοφιολογική γραμματεία και είναι έργο της μεταιχμαλωσιακής ιουδαϊκής κοινότητας. Τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι Ιουδαίοι την εποχή αυτή αντικατοπτρίζονται στην εξέλιξη της θρησκευτικής σκέψης τους, έτσι όπως αυτή παρουσιάζεται στη γραμματεία αυτών των χρόνων. Η υπευθυνότητα του ατόμου που εξαγγέλει ο Ιεζεκιήλ, την εποχή της αιχμαλωσίας, οδηγεί σε σκέψεις που μπορεί να αναφέρονται σε μια τεράστια πλέον γκάμα. Η αποκαλυπτική γραμματεία προσπαθεί να δώσει μια εσχατολογική διάσταση στη ζωή αυτών των ανθρώπων και κάνει λόγο, ακόμη και για ανάσταση των νεκρών. Ενώ η σοφιολογική γραμματεία προσπαθεί να δώσει τρόπους με τους οποίους οι άνθρωποι θα μπορούσαν να ζήσουν καλύτερα την επίγεια ζωή τους. Οι ποικίλες συνθήκες που επικρατούν στην Παλαιστίνη την εποχή των Πτολεμαίων έχουν ως αποτέλεσμα την εμφάνιση νέων ιδεών και φιλοσοφικών απόψεων, νέων τρόπων ζωής, τάσεων για αναθεώρηση των παραδοσιακών αντιλήψεων, κ.λπ. Όλα αυτά τα νεοτερικά στοιχεία που εμφανίζονται ασκούν σημαντική επίδραση σε πνευματικούς Ιουδαίους, οι οποίοι προβληματίζονται από τις αλλαγές που συμβαίνουν στον περιβάλλοντα χώρο. Όσον αφορά στα διάφορα φιλοσοφικά ρεύματα, όπως αυτό των στωικών, των επικούρειων, ή και των κυνικών, αυτά γίνονται γνωστά μέχρι τον γεωγραφικό χώρο της Παλαιστίνης.

Είναι πολύ πιθανό ο Εκκλησιαστής να είχε την εμπειρία αυτής της καινούριας ατμόσφαιρας. Στο έργο του, βέβαια, χρησιμοποιεί και παρουσιάζει, επιλεκτικά, μόνον αυτά που τον ενδιαφέρουν. Βασικό και μοναδικό θέμα στο οποίο συχνά επανέρχεται είναι η ματαιότητα των ανθρωπίνων πραγμάτων. Τα πάντα ξεκινούν από τον Θεό και καθορίζονται από το θέλημά του. Αυτό που είναι χαρακτηριστικό στο έργο του Εκκλησιαστή, είναι το ότι δεν υπάρχει καμιά εσχατολογική προοπτική. Το τέλος της προσπάθειας του ανθρώπου γράφεται με τον θάνατό του. Ο λόγος που μας ώθησε να ασχοληθούμε με το κείμενο του Εκκλησιαστή είναι η ιδιαιτερότητά του, όσον αφορά το θέμα του αλλά και την αφήγησή του. Είναι ένα σχετικά σύντομο κείμενο που θυμίζει μονόπρακτο θεατρικό έργο, έναν μονόλογο. Ένας άνθρωπος προβληματίζεται αν υπάρχει κανένα ώφελος από το να ζει κανείς μια μάταιη ζωή. Η περιγραφή των προσπαθειών του για μια καλύτερη ζωή, οι ρητορικές ερωτήσεις του, αλλά και τα συμπεράσματά του, είναι τόσο εναργή, και τα θέματα τόσο καθημερινά, ώστε δημιουργούν μια αίσθηση οικειότητας στον αναγνώστη, που συχνά ταυτίζεται με τον αφηγητή. Όσον αφορά στην απόφασή μας να συνεργαστούμε για τη συγγραφή του βιβλίου του Εκκλησιαστή, αυτή είχε ως κίνητρο την επιθυμία μας για καλύτερη προσέγγιση και αρτιότερη παρουσίασή του. Σκεφτήκαμε ότι η συνεργασία καθηγητή και μαθήτριας του θα ήταν η άριστη επιλογή για την ευόδωση αυτού του έργου. Ο καθένας μας συνέβαλε με τη δική του γνώση και εμπειρία, στο ποσοστό και στο είδος που ο καθένας διέθετε. Μια τέτοιου είδους εργασία, μετάφραση και σχολιασμός βιβλικού κειμένου, απαιτούσε μακρόχρονη ενασχόληση με παλαιοδιαθηκικά θέματα, και όσον αφορά, ειδικά, στον Εκκλησιαστή, επαρκή γνώση της σοφιολογικής γραμματείας.

Το κείμενο που χρησιμοποιήθηκε είναι το εκκλησιαστικό κείμενο, το οποίο δε διαφέρει σημαντικά από την επιστημονική έκδοση του Rahlfs. Στο κείμενο αυτό έχουμε παρέμβει κυρίως στη στίξη, εκεί όπου θεωρούμε πως είναι απαραίτητο. Η σωστή στίξη, ακόμη και στην περίπτωση που η σύνταξη των προτάσεων δεν ευνοεί, διευκολύνει τον αναγνώστη στη σωστή πρόσληψη των νοημάτων του κειμένου.

Share this post
          
 
   
Δημοσιεύθηκε στην ΒΙΒΛΙΑ και χαρακτηρίσθηκε , . Αποθηκεύστε τον μόνιμο σύνδεσμο.