Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι!
Αξιώνεστε σήμερα του πτυχίου της Θεολογίας σε μια περίοδο του εκκλησιαστικού έτους που περικλείει έναν βαθύτατο για το έργο που αναλαμβάνετε να επιτελέσετε συμβολισμό. Για τους ορθόδοξους χριστιανούς άρχισε η νηστεία των Χριστουγέννων, αλλά και με τον έναν ή τον άλλον τρόπο ολόκληρη η ανθρωπότητα εισέρχεται σε μια περίοδο προετοιμασίας και αναμονής, ώστε να υποδεχτεί για άλλη μια φορά τον νεογέννητο Χριστό. Σπίτια και καταστήματα στολίζονται με εκατοντάδες φωτάκια και με πολύχρωμες γιρλάντες, φάτνες στήνονται σε πάρκα και πλατείες, και τα αγγελουδάκια από νέον που σε λίγο θα κρέμονται στους δρόμους θα έχουν σίγουρα ξεπεράσει σε αριθμό τους αγγέλους που περιβάλλουν τον θρόνο του Θεού. Θα έλεγε κανείς ότι δεν υπάρχει πιο ιδανική περίοδος για να βγει κανείς ως νέος θεολόγος στην κοινωνία. Τώρα που ολόκληρος ο κόσμος είναι έτοιμος να υποδεχτεί τον Χριστό, τώρα που τα βλέμματα όλων είναι στραμμένα προς την Βηθλεέμ, τώρα είναι ο κατάλληλος καιρός για να σπείρει κανείς τον σπόρο του Ευαγγελίου.
Όμως τα χρόνια που περάσατε στα έδρανα του πανεπιστημίου έχουν οξύνει το πνεύμα σας, έχουν διευρύνει τους ορίζοντές σας και σας έχουν μάθει να στέκεστε περισσότερο κριτικά απέναντι στα πράγματα, αναζητώντας την αλήθεια τους πίσω από την επιφάνεια. Και βέβαια δεν χρειάζεται ιδιαίτερη επιστημονική ανάλυση για να αντιληφθεί κανείς ότι όλα αυτά τα στρουμπουλά και πανέμορφα αγγελάκια δεν διαλαλούν τον ερχομό του Χριστού αλλά την πραμάτεια που περιέχεται στις βιτρίνες που στολίζουν· ούτε απαιτείται ιδιαίτερα οξυδερκές βλέμμα για να παρατηρήσει κανείς ότι με τα ίδια αστεράκια και αγιοβασιλάκια που φωτίζεται το προποτζίδικο της γειτονίας μας διακοσμείται και το καμπαναριό της εκκλησίας μας, αφού ο συρμός της εποχής απαιτεί να στολίζονται και οι εκκλησίες κάθε φορά ανάλογα με την περίσταση· ούτε, τέλος, χρειάζεται να κάνει κανείς ιδιαίτερες μελέτες για να διαπιστώσει ότι οι καλλίγραμμες κοπέλες που ντυμένες με ρούχα αγιοβασιλιάτικα χορεύουν για να διαφημίσουν το εορταστικό πρόγραμμα κάποιου κλαμπ ή κάποιου τηλεοπτικού καναλιού δεν τιμούν με τον τρόπο τους τον γέροντα άγιο της Καισαρείας.
Απέναντι σ’ αυτήν την κοινωνία που έχει κάνει σύμβολό της έναν ψεύτικο, όμορφο, παχουλό και ξανθό Χριστούλη, καλείστε να κηρύξετε τον πραγματικό Ιησού Χριστό, εκείνον τον ξυπόλητο δάσκαλο που γεννήθηκε σαν περιθωριακός σε έναν βρόμικο στάβλο έξω από ένα μικρό χωριό της Παλαιστίνης και πέθανε ατιμωτικά σαν ληστής καρφωμένος πάνω σ’ έναν σταυρό έξω από την Ιερουσαλήμ. Καλείστε να δώσετε στον σύγχρονο άνθρωπο κουράγιο, διαβεβαιώνοντάς τον ότι αυτόν τον πραγματικό Χριστό δεν μπόρεσε να τον νικήσει ο θάνατος. Καλείστε, όπως τότε που ο Χριστός έστελνε τους μαθητές του σε έναν κόσμο εχθρικό και γερασμένο, να γίνετε, όπως και εκείνοι, “φως του κόσμου” και “άλας της γης” που θα ανανεώσει και πάλι τον κόσμο. Γιατί αυτό που περισσότερο από οτιδήποτε άλλο έχει ανάγκη ο κόσμος σήμερα είναι να ακουστεί μια νηφάλια και επιστημονικά τεκμηριωμένη θεολογική φωνή που θα αντιπαρατεθεί στις κραυγές και τον παραλογισμό που εκτοξεύονται καθημερινά από τα τηλεοπτικά παράθυρα και τα διάφορα μέσα μαζικής επικοινωνίας.
Πώς θα το πετύχετε αυτό; Οι σπουδές όλα αυτά τα χρόνια στη Θεολογική Σχολή σας έχουν εφοδιάσει με όλα τα απαραίτητα μέσα για να τα καταφέρετε, οπότε δεν θα οφελούσε σε τίποτα να προσθέσω εγώ σήμερα κάποιες επιπλέον συμβουλές. Άλλωστε, μια μεγάλη αδυναμία των επετειακών λόγων είναι ακριβώς αυτός ο πληθωρισμός κοινότυπων συμβουλών που μετά από λίγο δεν τις θυμάται κανείς. Για τον λόγο αυτόν, αντί άλλου αποχαιρετιστήριου λόγου επέλεξα να σας διαβάσω ένα κείμενο που, αν και απέχει περίπου 2000 χρόνια από την εποχή μας είναι διαχρονικό και παραμένει πάντα επίκαιρο. Θα διαβάσω μια περικοπή από την Καινή Διαθήκη, και συγκεκριμένα από το 2ο κεφάλαιο της Πρὸς Ἐφεσίους Ἐπιστολῆς. Πρόκειται για ένα απόσπασμα από την ευρύτερη ενότητα στην οποία περιγράφεται το λυτρωτικό έργο του Θεού μέσα στην ιστορία της ανθρωπότητας:
14Αυτός πραγματικά είναι για μας η ειρήνη. Αυτός έκανε τους δύο αντιμαχόμενους κόσμους ένα λαό και γκρέμισε με τον σταυρικό του θάνατο ό,τι σαν τείχος τούς χώριζε και προκαλούσε έχθρα μεταξύ τους. 15Κατήργησε δηλαδή τον ιουδαϊκό νόμο των εντολών και των διατάξεων, για να δημιουργήσει με το έργο του από τα δύο εχθρικά μέρη, από τους Ιουδαίους και τους εθνικούς, μία νέα ανθρωπότητα, φέρνοντας την ειρήνη. 16Κι αφού θανάτωσε με τον σταυρό του την έχθρα, ένωσε τους δύο πρώην εχθρούς σε ένα σώμα και τους συμφιλίωσε με τον Θεό. 17΄Ετσι, ο Χριστός ήρθε κι έφερε το χαρμόσυνο μήνυμα της ειρήνης σ’ εσάς τους εθνικούς, που ήσασταν μακριά από τον Θεό, και σ’ εσάς τους Ιουδαίους, που ήσασταν κοντά του. 18Πραγματικά, δια του Χριστού μπορούμε μ’ ένα πνεύμα και οι δύο, εθνικοί και Ιουδαίοι, να πλησιάσουμε τον Πατέρα. 19Δεν είστε, λοιπόν, πια ξένοι και χωρίς δικαιώματα, αλλά ανήκετε στον λαό του Θεού, στην οικογένεια του Θεού. 20Προστεθήκατε κι εσείς στο οικοδόμημα που έχει θεμέλιο τους αποστόλους και τους προφήτες, κι ακρογωνιαίο λίθο αυτόν τον ίδιο το Χριστό. 21Μ’ αυτόν ολόκληρο το οικοδόμημα δένεται και μεγαλώνει, ώστε να γίνει ναός άγιος για τον Κύριο. 22Ο Κύριος οικοδομεί κι εσάς μαζί με τους άλλους, για να γίνετε πνευματική κατοικία του Θεού.
Το κείμενο αυτό θα το ακούσετε την ερχόμενη Κυριακή, όταν θα πάτε για πρώτη φορά ως νέοι θεολόγοι στην εκκλησία και αν αναλογιστείτε λίγο πάνω στο κείμενο της επιστολής, θα διαπιστώσετε ότι παρ’ όλο που αναφέρεται σε διαφορετικές καταστάσεις από τις σημερινές, όχι μόνο διατηρεί την επικαιρότητά του ως σήμερα αλλά, θα μπορούσε να ισχυριστεί κανείς ότι περιγράφει με ιδιαίτερα γλαφυρό τρόπο τον ρόλο του θεολόγου μέσα στη σύγχρονη κοινωνία. Σύμφωνα με τον απόστολο, ο Θεός προσφέρει στην ανθρωπότητα ως δώρο τη συμφιλίωση, που επιτυγχάνεται με τον θάνατο και την ανάσταση του Χριστού και την ίδρυση της Εκκλησίας, του νέου λαού του Θεού, ο οποίος συνέχεται και συγκροτείται από το Άγιο Πνεύμα. Η ενότητα της Εκκλησίας είναι αντανάκλαση του δώρου της συμφιλίωσης που ο Θεός έκανε με τον Χριστό στην ανθρωπότητα. Όπως όμως γνωρίζετε από τα μαθήματά σας στη Θεολογική Σχολή, το δώρο του Θεού προς τους ανθρώπους, η ενσωμάτωση στον ένα λαό του Θεού τόσο των “μακράν” αυτού ευρισκομένων όσο και των “εγγύς” έγινε με μεγάλη δυσκολία αποδεκτό. Ο χριστιανικός κόσμος έχει βιώσει απίστευτες σφαγές, πόνους και δάκρυα από τις θρησκευτικές διαμάχες. Ανάλογο είναι το πρόβλημα που αντιμετωπίζει κάθε χριστιανική Εκκλησία σήμερα. Και σήμερα, 2000 χρόνια αφότου ο Χριστός «έκανε τους δύο αντιμαχόμενους κόσμους ένα λαό και γκρέμισε με τον σταυρικό του θάνατο ό,τι σαν τείχος τούς χώριζε και προκαλούσε έχθρα μεταξύ τους» (β΄ 14) οι χριστιανοί, ο νέος λαός του Θεού, δεν κατόρθωσαν να γίνουν ένας λαός. Οι Εκκλησίες παραμένουν χωρισμένες, το «μεσότοιχον τοῦ φραγμοῦ» στέκεται ανάμεσά τους όρθιο και ενισχυμένο όσο ποτέ, ενώ στους παλιούς φραγμούς των θεολογικών διατυπώσεων προστίθενται και νέοι, αυτή τη φορά από τις νέες κοινωνικές συνθήκες που διαμορφώνονται και μέσα από τις οποίες καλείται η Εκκλησία να πορευτεί. Και συχνά όσοι θεωρούν ότι εκφράζουν την ορθή θεολογική άποψη επιδιώκουν τον αφανισμό των αντιπάλων τους. Απέναντι σ’ αυτήν την αδιέξοδη κατάσταση ο απόστολος προτείνει ως λύση το να ενσωματώσουν οι χριστιανοί στη θεολογία τους και στην πρακτική τους τη συμφιλίωση που ο Χριστός κατέστησε με το έργο του δυνατή μεταξύ των ετεροτήτων. Είναι, μάλιστα, χαρακτηριστικό ότι, παρ’ όλο που η συμφιλίωση αποτελεί κεντρικό θέμα της Επιστολής, πουθενά αυτή η συμφιλίωση δεν κατανοείται ως εξάλειψη των ετεροτήτων. Στόχος, κατά συνέπεια των πιστών δεν μπορεί να είναι η εξάλειψη των όποιων μεταξύ τους διαφορών αλλά η ανάπτυξή τους ως σώμα Χριστού, ώστε να φτάσουν “εἰς τὴν ἑνότητα τῆς πίστεως καὶ τῆς ἐπιγνώσεως τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ” (δ΄ 13), οπότε και οι όποιες διαφορές δεν θα έχουν πλέον σημασία.
Αυτό το μήνυμα της συμφιλίωσης καλείστε ως πτυχιούχοι της Θεολογίας να μεταφέρετε στη σύγχρονη κοινωνία και είναι αναμφίβολα πολύ βαρύ το έργο που αναλαμβάνετε από αύριο. Οι σπουδές όλα αυτά τα χρόνια στη Θεολογική Σχολή σας έχουν εφοδιάσει με όλα τα απαραίτητα μέσα για να το φέρετε σε πέρας. Σε σας εναπόκειται τώρα να αξιοποιήσετε τις γνώσεις και τις εμπειρίες που αποκτήσατε εδώ για να ανταποκριθείτε στον ρόλο που σας ανατίθεται. Οι προσευχές των καθηγητών σας θα σας συνοδεύουν πάντοτε, ώστε να είστε δυνατές και δυνατοί σε οποιοδήποτε έργο αναλαμβάνετε. Και αν κάποια στιγμή νιώσετε αδυναμία ή κούραση από το έργο σας, μη ξεχνάτε να στρέφετε το βλέμμα σας σ’ εκείνον που διαβεβαίωσε τους μαθητές του: «Πρώτα απ’ όλα να επιζητείτε τη βασιλεία του Θεού και την επικράτηση του θελήματός του και όλα τα άλλα θα ακολουθήσουν» (Ματ ς΄ 33).
Το κείμενο που σας διάβασα προέρχεται από τη μετάφραση της Καινής Διαθήκης που εκπόνησαν οι καθηγητές της προηγούμενης γενιάς των ερμηνευτών δασκάλων της Σχολής μας για λογαριασμό της Ελληνικής Βιβλικής Εταιρίας. Πρόκειται για μια ιδιαίτερα αξιόλογη προσπάθεια που αξίζει να έχει κανείς στη βιβλιοθήκη του, καθώς αποτελεί τμήμα της ζωντανής ιστορίας της Σχολής από την οποία αποφοιτήσατε. Για τον λόγο αυτόν τώρα που θα περάσετε να σας συγχαρούν οι καθηγητές σας θα δωρίσω στην καθεμιά και στον καθένα από σας ένα αντίτυπο, προσφορά του σωματείου ῾῾Φίλοι της Αγίας Γραφής᾽᾽, πιστεύοντας ότι θα αποτελέσει σημαντικό βοήθημα και ασφαλή οδοδείκτη όλων των προσωπικών σας επιλογών ως θεολόγων.
