Η εισήγηση έγινε στην Ημερίδα με θέμα: «Διαπολιτισμικές και Διαθρησκειακές Προκλήσεις στην Ελλάδα του 21ου αιώνα: Τρόποι και τόποι συνάντησης της θρησκευτικής ετερότητας» που διοργανώθηκε την Τρίτη 9 Σεπτεμβρίου στο Τμήμα Θεολογίας του ΑΠΘ
Αγαπητοί συνάδελφοι,
Το θέμα της γλώσσας αποτελεί ως γνωστόν βασική διάσταση κάθε θεολογικής έρευνας και της θεολογίας γενικότερα, δεδομένου ότι σχετίζεται άμεσα με το ανακοινώσιμο της αποκάλυψης και στη συνέχεια με τη διάδοση του θρησκευτικού μηνύματος. Υπό την έννοια αυτή καθίσταται εμφανής η αναγκαία σύνδεση γλωσσικής διδασκαλίας και θρησκευτικής αγωγής. Μια σύνδεση που γίνεται πιο πολύπλοκη και πολυδιάστατη σήμερα, σε έναν πολύγλωσσο και πολυπολιτισμικό κόσμο στον οποίο καλείται να διδάξει ο δάσκαλος και να ζήσει ο μαθητής.
Και περνάμε αμέσως στο περιεχόμενο και το σχεδιασμό της γλωσσικής ενότητας του εν λόγω προγράμματος επιμόρφωσης την οποία έχουμε αναλάβει και φέρει τον τίτλο:
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΓΙΑ ΤΗ ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΙΕΡΟΔΙΔΑΣΚΑΛΩΝ ΤΟΥ ΙΣΛΑΜ
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ:
Το πρόγραμμα μαθημάτων αφορά στη διδασκαλία της Νέας Ελληνικής γλώσσας και απευθύνεται σε Ιεροδιδασκάλους του Ισλάμ με στόχο την περαιτέρω γλωσσική ενίσχυση, δεδομένου ότι η άρτια γλωσσική κατάρτιση, η γραμματική και συντακτική ορθότητα, η αισθητική αξία και η αποτελεσματικότητα του λόγου αποτελεί το θεμέλιο για την υλοποίηση του εκπαιδευτικού τους έργου.
Το πρόγραμμα είναι καινοτόμο και πρωτοποριακό, αφού τα δεδομένα των ερευνών που διαθέτουμε έχουν προκύψει από ειδικά προγράμματα και μελέτες που αφορούσαν την εκπαίδευση αποκλειστικά μαθητών μουσουλμάνων. Στον σχεδιασμό της ύλης και τον τρόπο διδασκαλίας θα συνυπολογιστούν και θα αξιοποιηθούν ως ένα βαθμό τα επιστημονικά δεδομένα που διαθέτουμε από τη διδασκαλία της Ελληνικής σε μουσουλμάνους μαθητές. Παράλληλα θα ληφθούν υπόψη και δύο νέες διαστάσεις που συνιστούν την ταυτότητα των εκπαιδευομένων. Πρώτον, το πρόγραμμα αφορά στην εκπαίδευση ενηλίκων και επομένως είναι δεδομένο ότι πρόκειται για εκπαιδευομένους με διαμορφωμένες και ως ένα βαθμό συγκεκριμένες στάσεις, μια παράμετρος που πρέπει να συνυπολογιστεί στη διαμόρφωση του διδακτικού υλικού. Δεύτερον, το πρόγραμμα αφορά στην επιμόρφωση ατόμων που οι ίδιοι θα κληθούν αμέσως μετά να εφαρμόσουν και να αξιοποιήσουν τα μαθησιακά αποτελέσματα του προγράμματος στους μαθητές τους, με την ιδιότητα του εκπαιδευτή, γεγονός που επίσης πρέπει να προσδιορίσει το περιεχόμενο του μαθήματος και τον προσδιορισμό συγκεκριμένης ύλης.
ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΙ – ΜΑΘΗΣΙΑΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ
Στόχος του προγράμματος είναι η ενίσχυση του γλωσσικού επιπέδου σε δύο κατευθύνσεις:
1. σε θέματα θεωρίας που στοχεύουν στην κατανόηση της δομής και των λειτουργιών της γλώσσας και του ενδεδειγμένου κατά περίπτωση γλωσσικού κώδικα, καθώς και στη βελτίωση γενικά της γλωσσικής επικοινωνίας των εκπαιδευομένων με τους μαθητές τους και το περιβάλλον.
2. σε θέματα διεύρυνσης λεξιλογίου και ορολογίας: κυρίως εύχρηστες και λειτουργικές λέξεις στα πλαίσια των συγκεκριμένων κοινωνικο-εκπαιδευτικών συνθηκών και βιωμάτων. Οι γλωσσικές ασκήσεις θα περιλαμβάνουν κείμενα που αφορούν σε θέματα που σχετίζονται με τις εμπειρίες των εκπαιδευομένων και τις θεματικές περιοχές που ορίζονται από το εκπαιδευτικό έργο το οποίο καλούνται να υπηρετήσουν και θα συνδυάζουν τη γλαφυρότητα με τη διαύγεια.
Στους ευρύτερους στόχους περιλαμβάνεται η ενίσχυση της γλωσσικής αυτοπεποίθησης, η δημιουργία κινήτρων για την κατάκτηση ενός υψηλότερου επιπέδου έκφρασης, η ενίσχυση της διαπολιτισμικότητας μέσω της διαγλωσσικής εκπαίδευσης, η άρση στερεοτύπων με τη βοήθεια της διαφυλικής γλωσσικής αγωγής, η ανάπτυξη προσωπικών και κοινωνικών δεξιοτήτων, όπως η επικοινωνία, η κατανόηση, οι διαπροσωπικές σχέσεις, η αξιολόγηση της πληροφορίας και τέλος η συνείδηση της ανάγκης για τη δια βίου μάθηση και η συνειδητοποίηση της βασικής αρχής ότι πλουσιότερη γλώσσα σημαίνει πλουσιότερη σκέψη και, επομένως, μεγαλύτερη προσαρμοστικότητα στις αλλαγές, ευελιξία σε επαγγελματική κινητικότητα και εν προκειμένω σε ένα διαπολιτισμικό περιβάλλον.
Τέλος, η ένταξη σε μια διαδικασία μάθησης και γλωσσικής διδασκαλίας που θα αποτελέσει στη συνέχεια οδηγό για τον τρόπο με τον οποίο και οι ίδιοι θα λειτουργήσουν ως εκπαιδευτές.
ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΘΕΜΑΤΙΚΩΝ ΕΝΟΤΗΤΩΝ
Προϋποθέσεις υλοποίησης:
Δεδομένου ότι το γλωσσικό επίπεδο των εκπαιδευομένων παρουσιάζει διαφοροποιήσεις, κρίνουμε σκόπιμο να προηγηθεί μια διερεύνηση και χαρτογράφηση των χαρακτηριστικών που προσδιορίζουν την ταυτότητα των εκπαιδευομένων: πολιτισμικές και γλωσσικές προϋποθέσεις, συγκεκριμένες στάσεις. Προσπάθεια, με τη βοήθεια κατάλληλα διαμορφωμένου ερωτηματολογίου, να καταγραφούν και να αποτιμηθούν οι ανάγκες και προσδοκίες των εκπαιδευομένων, αλλά και το γλωσσικό τους επίπεδο, προκειμένου να ληφθούν υπόψη στην υλοποίηση του προγράμματος γλωσσικής ενίσχυσης.
Το πρόγραμμα περιέχει 10 δίωρες ενότητες γλωσσικής διδασκαλίας.
Οι τρεις πρώτες Ενότητες αφορούν γενικότερα θέματα γλώσσας
1η ενότητα:
Εκτίμηση και αξιολόγηση των δεδομένων που θα προκύψουν από τα ερωτηματολόγια, ενημέρωση για τη δομή και τους στόχους του προγράμματος γλωσσικής διδασκαλίας, ορισμός μαθησιακών στόχων στην τάξη.
2η ενότητα:
Γλώσσα και γλώσσες. Λειτουργίες της γλώσσας, γλώσσα και πολιτισμός–σκέψη-θρησκεία.Η διδασκαλία της γλώσσας στο πρόγραμμα θα συνδεθεί με την ενίσχυση της θρησκευτικής αλλά και πολιτισμικής αντίληψης. Υπό την έννοια αυτή οι εκπαιδευόμενοι επιβάλλεται να γνωρίσουν τη γλώσσα μέσω της κατανόησης του πολιτισμού. Ως εκ τούτου κρίνεται σκόπιμο τα κείμενα που θα χρησιμοποιηθούν για την κατανόηση αλλά και την παραγωγή λόγου να είναι σχετικά και με θέματα που αφορούν τα πολιτισμικά χαρακτηριστικά της τοπικής κοινωνίας και εκπαιδευτικής κοινότητας εντός των οποίων καλούνται να λειτουργήσουν οι εκπαιδευόμενοι.
3η ενότητα:
Βασικά στοιχεία για τη δομή και τη λειτουργία της νέας ελληνικής γλώσσας (σύντομη ιστορία, σχέση με άλλες γλώσσες και πολιτισμούς, βασικά χαρακτηριστικά, κλιτά-άκλιτα μέρη του λόγου-δομή της πρότασης). Γλωσσικές ασκήσεις.
Οι επόμενες τρεις ενότητες αφορούν την παραγωγή λόγου:
4η ενότητα:
Βοηθήματα για την παραγωγή και κατανόηση του λόγου: λεξικά, βιβλία γραμματικής και συντακτικού, εγκυκλοπαίδειες, βιβλία σχετικά με την ιστορία και τον πολιτισμό, ηλεκτρονικές βάσεις γλωσσικής διδασκαλίας, διαδίκτυο, κ.ά. Τρόπος χρήσης και αξιοποίησης –ασκήσεις.
5η ενότητα:
Κατανόηση- Παραγωγή προφορικού λόγου – ακρόαση (βασικοί κανόνες-στρατηγικές-ασκήσεις σε διάφορα είδη προφορικού λόγου, όπως συνέντευξη, επιχειρηματολογία κατά τη διάρκεια μιας προφορικής συζήτησης, σχολική ομιλία επί τη ευκαιρία μιας επετείου, διάλεξη, ανακοίνωση για μια εκδρομή, ενημέρωση γονέων για την πρόοδο των μαθητών, απαγόρευση, συμβουλές, παροιμίες, τραγούδι, τηλεφωνική επικοινωνία, ειδήσεις)
6η ενότητα:
Κατανόηση-Παραγωγή γραπτού λόγου (βασικοί κανόνες-στρατηγικές, ασκήσεις σε διάφορα είδη γραπτού λόγου, όπως αλληλογραφία, βιογραφικό, γραπτή ανακοίνωση, περίληψη κειμένου, σχεδιάγραμμα μαθήματος, σύντομο γραπτό μήνυμα, άρθρο, γραπτή αναφορά στη διεύθυνση του σχολείου για θέματα συμπεριφοράς μαθητών, παρουσίαση βιβλίου, σύνταξη γραπτού ερωτηματολογίου, ευχετήρια κάρτα, ηλεκτρονικό μήνυμα, αίτηση, δοκίμιο, τοπικός ημερήσιος τύπος).
Ακολουθούν οι ενότητες που αναφέρονται σε ειδικότερα θέματα:
7η – 8η ενότητα:
Ειδικά γλωσσικά θέματα Θρησκείας και Πολιτισμού. Γλωσσικές ασκήσεις.
9η -10η ενότητα:
Θεολογικές έννοιες – ορολογία. Μεταφραστικά ζητήματα-προβλήματα. Τα όρια της μετάφρασης- Ειδικά θέματα μετάφρασης των ιερών κειμένων και του Ιερού Κορανίου.
Αξιολόγηση του προγράμματος
Η αξιολόγηση θα προκύψει από τα φύλλα εργασίας που καλούνται να συμπληρώνουν οι εκπαιδευόμενοι επί τη βάσει κάθε ενότητας.
Στόχος της αξιολόγησης θα είναι: ο έλεγχος επίτευξης των μαθησιακών στόχων, η αυτοαξιολόγηση του εκπαιδευομένου και τέλος η αυτοαξιολόγηση του εκπαιδευτή με στόχο την ανατροφοδότηση του προγράμματος διδασκαλίας. Τέλος, επί τη βάσει των δεδομένων αυτών, οδηγίες και υπόδειξη τρόπων για δυνατότητες περαιτέρω γλωσσικής βελτίωσης με ατομική άσκηση και μελέτη.
ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ ΠΕΡΑΙΤΕΡΩ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΓΛΩΣΣΙΚΗΣ ΕΝΙΣΧΥΣΗΣ
Προβλέπεται καταγραφή των βασικών δεδομένων που θα προκύψουν από την αξιολόγηση του προγράμματος. Απώτερος στόχος είναι, με τη βοήθεια και επιπλέον έρευνας και μελέτης, η δημιουργία σταδιακά μιας βάσης δεδομένων και η δυνατότητα αξιοποίησης της βάσης αυτής μελλοντικά προς την κατεύθυνση της συγκρότησης και συγγραφής υλικού βοηθητικού για τη γλωσσική ενίσχυση της συγκεκριμένης ομάδας εκπαιδευομένων.
