Του Μητροπολίτη Περγάμου Ιωάννη Ζηζιούλα
Το κείμενο προέρχεται από τον τόμο: Η Ορθοδοξία και το Περιβάλλον, επιμ. εκδ. Ε. Αλλαμανή, Εκδοτική Αθηνών, ΑΘήνα 1992, σσ. 9-10, ο οποίος εκδόθηκε με αφορμή το Πανορθόδοξο Συνέδριο για την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος που είχε διοργανωθεί στην Ορθόδοξη Ακαδημία της Κρήτης στις 5-11 Νοεμβρίου 1991.
Ένα από τα πιο πιεστικά και επείγοντα προβλήματα που αντιμετωπίζει σήμερα η δημιουργία του θεού, είναι η καταστροφή του περιβάλλοντος. Χρόνο με τον χρόνο η ανθρωπότητα εξαφανίζει διαρκώς και περισσότερα είδη. Τα μεγάλα δάση αφανίζονται. Το έδαφος, που χρειάσθηκε αιώνες για να αναπτυχθή, υποχωρεί ή δηλητηριάζεται. Τα νερά του πλανήτη μας και ο αέρας που αναπνέουμε μολύνονται επικίνδυνα. Η τρύπα του όζοντος και το φαινόμενο του θερμοκηπίου απειλούν την ίδια την ζωή μας. Γνωρίζουμε ότι η κατάσταση αυτή δεν μπορεί να συνεχισθή. Αλλά τί πρέπει να γίνη;
Την 1η Σεπτεμβρίου 1989, εορτή της Ινδίκτου και πρώτη ημέρα του εκκλησιαστικού έτους, η Αυτού Θειοτάτη Παναγιότης ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ.κ. Δημήτριος απηύθυνε Μήνυμα με το οποίο επεσήμαινε την κρισιμότητα του οικολογικού προβλήματος και διεκήρυττεν ότι η Εκκλησία δεν μπορεί, ούτε επιτρέπεται να παραμείνη αδιάφορη μπροστά στην καταστροφή της υλικής δημιουργίας του θεού, η οποία συντελείται στις μέρες μας. Στο Μήνυμά του αυτό ο Οικουμενικός Πατριάρχης υπογράμμισε τις δυνατότητες που ενυπάρχουν στην Ορθόδοξη παράδοση, ώστε να συμβάλη και αυτή στην αντιμετώπιση του προβλήματος και κάλεσε τους Ορθοδόξους πιστούς, καθώς και κάθε άνθρωπο καλής θελήσεως, να συντονίσουν τις προσπάθειές τους για την αλλαγή της νοοτροπίας και του ήθους του συγχρόνου ανθρώπου, ώστε να παύση η αλόγιστη και καταστρεπτική εκμετάλλευση της φύσεως από τον άνθρωπο. Τέλος, στο Μήνυμά του ο Οικουμενικός Πατριάρχης καθιέρωσε την 1η Σεπτεμβρίου κάθε έτους ως Ημέρα Προστασίας του Φυσικού Περιβάλλοντος και ανέθεσε στον μακαριστόν υμνογράφο Γεράσιμο Μικραγιαννανίτη την εκπόνηση ειδικής ιεράς Ακολουθίας για την ημέρα αυτή, η οποία και έχει ήδη τεθή σε χρήση.
Το Μήνυμα αυτό του Οικουμενικού Πατριάρχου μεταφέρθηκε σε ξένες γλώσσες και έγινε γνωστό διεθνώς. Η αντίδραση υπήρξε θερμή και πολύ θετική. Η διεθνής κοινή γνώμη εξετίμησε την συμβολή του πρώτου θρόνου της Ορθοδοξίας στην αντιμετώπιση των συγχρόνων προβλημάτων, και τούτο ενίσχυσε το κύρος του Οικουμενικού Πατριαρχείου διεθνώς. Έτσι προωθήθηκε η ιδέα να συγκληθή ένα Πανορθόδοξο Συνέδριο, στο οποίο θα λάβουν μέρος επίσημοι αντιπρόσωποι όλων των Ορθοδόξων Εκκλησιών, καθώς και παρατηρητές από όλες τις Ορθόδοξες θεολογικές Σχολές, από τις άλλες χριστιανικές Εκκλησίες και Ομολογίες και από διεθνείς οργανισμούς, όπως τα Ηνωμένα Έθνη, με σκοπό την συνειδητοποίηση της σοβαρότητας του οικολογικού προβλήματος και την εξέταση των δυνατοτήτων που έχει η Ορθοδοξία να συμβάλη στην αντιμετώπιση της οικολογικής κρίσεως. Στο Συνέδριο αυτό είχε την καλωσύνη να δεχθή να παραστή και να αναγνώση την εναρκτήρια ομιλία ο Πρίγκηψ Φίλιππος της Αγγλίας, Δούκας του Εδιμβούργου και Πρόεδρος του Παγκοσμίου Ταμείου για την Φύση (Worldwide Fund for Nature).
Κατόπιν όλων αυτών η Αγία και Ιερά Σύνοδος του Οικουμενικού Πατριαρχείου απεφάσισε να συγκληθή το Συνέδριο αυτό στην Ορθόδοξο Ακαδημία Κρήτης από 5 έως 12 Νοεμβρίου 1991. Προς τον σκοπό δε αυτόν η Αυτού θειοτάτη Παναγιότης ο Οικουμενικός Πατριάρχης κάλεσεν επισήμως τους Αρχηγούς των Αυτοκεφάλων και Αυτονόμων Ορθοδόξων Εκκλησιών να αποστείλουν στο Συνέδριο δύο αντιπροσώπους, έναν Ιεράρχην και έναν καθηγητήν, ανέθεσε δε την διοργάνωση του Συνεδρίου σε οργανωτική επιτροπή υπό την προεδρεία του Μητροπολίτου Περγάμου. Το Συνέδριο πραγματοποιήθηκε μετά την εκδημία εις Κύριον του Οικουμενικού Πατριάρχου Δημητρίου. Στους συνέδρους απηύθυνε μήνυμα ο νέος προκαθήμενος της Ορθοδοξίας Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος Α΄, εμφορούμενο από τις ίδιες ανησυχίες και τις ίδιες νουθεσίες με εκείνο του προκατόχου του.
Είθε η προσπάθεια αυτή του Οικουμενικού Πατριαρχείου και της Ορθοδόξου Εκκλησίας γενικότερα να συντελέση στην ευαισθητοποίηση των χριστιανικών συνειδήσεων ως προς το χρέος και την ευθύνη όλων μας για την προστασία της «καλής λίαν» (Γεν. 1, 31) δημιουργίας του θεού, η οποία απειλείται σήμερα με ανεπανόρθωτη καταστροφή.
