Προλογικό σημείωμα του ομότιμου καθηγητή του Τμήματος Θεολογίας του ΑΠΘ Πέτρου Βασιλειάδη
Κατά την παράδοση της αδιαίρετης Εκκλησίας, η Αγία Γραφή και ο λόγος του Θεού, τον οποίο αυτή περιέχει, ήταν πάντοτε πηγή έμπνευσης και καθοριστικός παράγοντας της πνευματικής ζωής των χριστιανών. Ο λόγος του Θεού, με τη βοήθεια του Αγίου Πνεύματος, συνέβαλε αποφασιστικά στη βελτίωση της πνευματικής ζωής των πιστών. Όπως έχει υποστηριχθεί, πολύ συχνά η βιβλική ανανέωση σε μια Εκκλησία συμπίπτει με την πνευματική ανανέωση. Με την πάροδο του χρόνου βέβαια, σε πολλούς δημιουργήθηκε εσφαλμένα ή εντύπωση πως η Αγία Γραφή, ο λόγος του Θεού και ό,τι άλλο ήταν συνδεδεμένο με αυτά, όπως π.χ. η επιστημονική ενασχόληση με την Αγία Γραφή, η βιβλική κριτική, η σύγχρονη βιβλική ερμηνευτική κ.λπ., δεν αποτελούσαν αναπόσπαστα στοιχεία της Ορθόδοξης πνευματικότητας.
Σε αυτήν την παρεξήγηση επιχειρεί να δώσει απάντηση το παρόν αφιέρωμα του Δελτίου Βιβλικών Μελετών. Το περιεχόμενό του προέρχεται κατά βάση από τις εισηγήσεις των Ορθόδοξων βιβλικών επιστημόνων, αλλά και άλλων κορυφαίων στοχαστών της σύγχρονης Ορθοδοξίας, πού παρουσιάστηκαν στο συνέδριο Ορθόδοξης πνευματικότητας, το οποίο κάθε χρόνο πραγματοποιείται στο φιλόξενο μοναστήρι του Bose στην Ιταλία, και το οποίο το έτος 2011 είχε ως θέμα «Ο λόγος του Θεού στην πνευματική ζωή». Στους συντελεστές αυτού του συνεδρίου, την επιστημονική επιτροπή, τον ηγούμενο και την αδελφότητα της Ιεράς Μονής του Bose εκφράζουμε τις ευχαριστίες μας για την άδεια να χρησιμοποιήσουμε σε ελληνική μετάφραση επιλεγμένες εισηγήσεις του εν λόγω συνεδρίου.
Χωρίς φυσικά να εξαντλείται όλος ο πλούτος της Ορθόδοξης παράδοσης αναφορικά με την Αγία Γραφή, οι επιλεγμένες εισηγήσεις καλύπτουν ένα μεγάλο φάσμα θεμάτων που απασχολούν τη σύγχρονη Ορθόδοξη θεολογία και πνευματικότητα. Παρουσιάζοντας εισαγωγικά το καίριο ζήτημα της σχέσης Αγίας Γραφής και λόγου του Θεού, οι εισηγήσεις επιχειρούν να προσεγγίσουν από την Ορθόδοξη σκοπιά το πρόβλημα της ερμηνευτικής της Αγίας Γραφής, της σχέσης της Αγίας Γραφής με την πατερική θεολογία, αλλά και της Αγίας Γραφής με την Ορθόδοξη πνευματικότητα και τη λατρευτική ζωή. Επίσης, παρουσιάζεται ή πρωτοποριακή για τα σύγχρονα Ορθόδοξα δεδομένα χρήση της Αγίας Γραφής και της σύγχρονης βιβλικής επιστήμης στη μοναστική κοινότητα της Νέας Σκήτης της Νέας Υόρκης, γνωστής για την προσπάθεια αναγέννησης της Ορθόδοξης λειτουργικής και πνευματικής ζωής. Τέλος, περιέχεται και ειδική -εκτός του προαναφερθέντος συνεδρίου- μελέτη αναφερόμενη στο λόγο του Θεού ως μάχαιραν στην προς Εβραίους επιστολή.
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
Προλογικό σημείωμα (Πέτρος Βασιλειάδης)…………. 7
ΠΕΤΡΟΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗΣ, Ο Λόγος του Θεού στη σύγχρονη ορθόδοξη θεολογία και η βιβλική αναγέννηση στην ελληνική πραγματικότητα …………… 9
Μητρ. ΠΡΟΥΣΗΣ ΕΛΠΙΔΟΦΟΡΟΣ ΛΑΜΠΡΥΝΙΑΔΗΣ, Αγία Γραφή και ορθόδοξη πνευματικότητα ………………. 27
Μητρ. ΒΟΛΟΚΟΛΑΜΣΚ ΙΛΑΡΙΩΝ ΑΛΦΕΓΕΦ, Η σπουδαιότητα της Αγίας Γραφής κατά τη σύχρονη ορθόδοξη θεολογία……….. 38
Μητρ. ΜΕΣΣΗΝΙΑΣ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ ΣΑΒΒΑΤΟΣ, Η Αγία Γραφή στη θεία λατρεία. Η εκκλησιολογική θεώρηση των βιβλικών αναγνωσμάτων…………. 54
ΙΩΑΝΝΗΣ ΦΩΤΟΠΟΥΛΟΣ, Ορθόδοξος χριστιανισμός και ιστορική κριτική της Βίβλου…………… 63
DANIEL AYUCH, Πατέρες της Εκκλησίας και βιβλική ερμηνευτική……………… 79
ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΣ ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ THΣ ΝΕΑΣ ΣΚΗΤΗΣ, ΝΕΑΣ ΥΟΡΚΗΣ, Σκέψεις για το ρόλο της Αγίας Γραφής στη μοναστική προσευχή………. 97
ΣΩΤΗΡΙΟΣ Σ. ΔΕΣΠΟΤΗΣ, Ο Λόγος του Θεού ως μάχαιρα και η ελπίδα ως άγκυρα στην Προς Εβραίους επιστολή…… 103
***
ΑΣΤΕΡΙΟΣ ΑΡΓΥΡΙΟΥ, Ο Κώδικας αρ. 71 της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας Αθηνών. Μια «ιστορία του Μωάμεθ» σε μια προσπάθεια μερικής ερμηνείας της Αποκαλύψεως του Ιωάννη……..… 131
Βιβλιοκρισίες
Δημήτρης Τσινικόπουλος, Βίβλος. Ένα βιβλίο επαναστατικό, εκδ. Άγνωστο, Θεσσαλονίκη 2010………… 173 (Αναστάσιος Μαράς)
Μόσχος Γκουτζιούδης, Καινοδιαθηκικές μελέτες με τη συνδρομή της αρχαιολογίας, Μέθεξις, Θεσσαλονίκη 2012………………. 175 (Χαράλαμπος Ατματζίδης)
Friedrich Wilhelm Horn, Michael Wolter (επιμ.), Studien zur Johannesoffenbarung und ihrer Auslegung. Festschrift für Otto Böcher zum 70. Geburtstag, Neukirchener Verlag, Νοϋκίρχεν 2005…………….. 182 (Σωτήριος Σ. Δεσπότης)
Sven van Meegen, Josef Wehrle (επιμ.), Macht und Ohnmacht in der Bibel. Prof. P. Dr. Otto Wahl SDB zu Ehren, Lit, Βερολίνο 2012 …………….186 (Σωτήριος Σ. Δεσπότης)
Βιβλικός στοχασμός
Η εκκλησιαστική πίστη έχει ως ύψιστο ερμηνευτή της την καθαρή θρησκευτική πίστη (Ιμμάνουελ Καντ, Η θρησκεία εντός των ορίων του Λόγου και μόνο, μτφρ. Κώστας Ανδρουλιδάκης, Πόλις, Αθήνα 2008) ……………… 189
Η Βίβλος στη σχολική αίθουσα
Η χρήση βιβλικών κειμένων στην κονστρουκτιβιστική προσέγγιση του μαθήματος των θρησκευτικών …… 194 (Μάριος Κουκουναράς-Λιάγκης)
Χρονικά
Η Προς Θεσσαλονικείς Β’ επιστολή και η παύλεια εσχατολογία. 22ο Colloquium Oecumenicum Paulinum. Ρώμη, 11-15 Σεπτεμβρίου 2012 …. 202 (Χρήστος Καρακόλης)
