ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΙΕΡΑΠΟΣΤΟΛΗ ΚΑΙ ΣΥΓΧΡΟΝΑ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΑ
Η ημερίδα για το διαθρησκειακό διάλογο οργανώνεται από το Τμήμα θεολογίας του ΑΠΘ και τη Θεολογική Σχολή του Τιμίου Σταυρού της Βοστώνης των ΗΠΑ με την ευγενική χορηγία της Φιλοπτώχου Αδελφότητος Ανδρών Θεσσαλονίκης (ΦΑΑΘ). Οι πρωινή συνεδρία έλαβε χώρα στο κτήριο της Θεολογικής Σχολής, ενώ οι απογευματινές θα φιλοξενηθούν στην αίθουσα εκδηλώσεων της ΦΑΑΘ στο κέντρο της πόλης (Αγίας Σοφίας 38, στον 4ο όροφο).
Η ημερίδα άρχισε με μικρή καθυστέρηση στις 10.30 το πρωί στο Β΄ αμφιθέατρο της Θεολογικής Σχολής του ΑΠΘ με τους καθιερωμένους χαιρετισμούς. Πρώτος στη σειρά ο Κοσμήτορας της Θεολογικής Σχολής του ΑΠΘ καθηγητής Μιχαήλ Τρίτος και στη συνέχεια η καθηγήτρια της Θεολογικής Σχολής του ΑΠΘ Δήμητρα Κούκουρα μετέφρασε και διάβασε τον χαιρετισμό του Κοσμήτορα της Θεολογικής Σχολής του Τιμίου Σταυρού της Βοστώνης π. Θωμά Φιτζέραλντ. Αμέσως μετά ακολούθησαν οι χαιρετισμοί του Προέδρου του Τμήματος Θεολογίας του ΑΠΘ καθηγητή Χρυσόστομου Σταμούλη και κατόπιν της Διευθύντριας του Τομέα Βιβλικής Γραμματείας και Θρησκειολογίας αν. καθηγήτριας Άννας Κόλτσιου-Νικήτα. Εκ μέρους της ΦΑΑΘ χαιρετισμό απηύθυνε ο Πρόεδρος της, καθηγητής Θεόδωρος Δαρδαβέσης. Στη συνέχεια το λόγο πήρε ο καθηγητής του Τμήματος Θεολογίας Πέτρος Βασιλειάδης και έκανε μια σύντομη εισαγωγή στο θέμα της ημερίδας. Ας σημειωθεί εδώ ότι το υποχρεωτικό για τους φοιτητές μάθημα του διαθρησκειακού διαλόγου στο ΣΤ΄ εξάμηνο σπουδών διδάσκουν από κοινού ο καθηγητής Πέτρος Βασιλειάδης και η επίκ. καθηγήτρια του Τμήματος Θεολογίας Αγγελική Ζιάκα εδώ και αρκετά χρόνια.
Ο κ. Βασιλειάδης τόνισε ότι ο διαθρησκειακός διάλογος εμφανίζεται στις μέρες μας ως αδήριτη αναγκαιότητα τόσο σε αυστηρά επιστημονικό, όσο και σε πολιτικό, κοινωνικό, θεολογικό, αλλά σχετικά πρόσφατα και σε ιεραποστολικό επίπεδο. Αν όμως η αναγκαιότητα αυτή – ιδιαίτερα μετά την 11η του Σεπτέμβρη του 2001 και τον αλήστου μνήμης αψυχολόγητο πόλεμο κατά της τρομοκρατίας – παρουσιάζεται σε πολιτικό και κοινωνικό κυρίως επίπεδο ως αυτονόητη, δεν συμβαίνει το ίδιο είπε ο καθηγητής και με την αποδοχή του σε θεολογικό, αυστηρά επιστημονικό, και κυρίως ιεραποστολικό επίπεδο. Ιδιαίτερα στον χώρο της χριστιανικής ιεραποστολής, αλλά και τον θεολογικό διάλογο σε διαχριστιανικό επίπεδο, συνάντησε από την πρώτη κιόλας στιγμή τεράστιες αντιδράσεις (βλέπε το πλήρες κείμενο στο ιστολόγιο Θεολογικά Δρώμενα: http://blogs.auth.gr/moschosg/ με τίτλο «ΣΥΝΤΟΜΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟ ΘΕΜΑ ΤΗΣ ΗΜΕΡΙΔΑΣ»).
Η πρωινή συνεδρία άρχισε υπό την προεδρία του Κοσμήτορα της Θεολογικής Σχολής κ. Μιχαήλ Τρίτου. Ο π. Εμμανουήλ Κλάψης, καθηγητής του Τιμίου Σταυρού εισηγήθηκε το θέμα «Προς μία θεολογία των θρησκειών». Στην παρουσίαση τονίσθηκε η ανάγκη ενεργής παρουσίας και συμμετοχής της Ορθοδοξίας στη κοινωνία των πολιτών και ιδιαίτερα στο διάλογο με τις άλλες θρησκείες. H συμμετοχή της Ορθοδοξίας στους διαλόγους θα πρέπει να έχει θεολογικό υπόβαθρο κατά τον π. Εμμανουήλ και να μην αποτελεί απλά μία πολιτική σκοπιμότητα. Η διαμόρφωση της μαρτυρίας της Ορθοδοξίας στην κοινωνία των πολιτών απαιτεί ένα νέο κώδικα επικοινωνίας που ενώ βασίζεται στη καθολικότητα της αλήθειας του Ευαγγελίου διαλέγεται με σεβασμό για την ετερότητα και την πνευματική παράδοση των άλλων. Η Εκκλησία σαν σώμα Χριστού και ναός του Αγίου Πνεύματος εμπεριέχει τη καθολικότητα της αγάπης του Θεού που διαχέεται χαρισματικά πέραν των κανονικών ορίων της Εκκλησίας. Στην ομιλία του ο εισηγητής τόνισε ότι μέσα στα πλαίσια του διαλόγου αναπτύσσονται σχέσεις ζωής και οι αναγκαίες προϋποθέσεις για συνεργασία και κοινή δράση για την εμπέδωση της ειρήνης, της δικαιοσύνης και της ελευθερίας που βοηθούν στη συνύπαρξη των θρησκειών και άλλων πολιτισμικών κοινοτήτων στην ανυπέρβλητη ετερότητα της αλλά και στη βαθιά της υπαρξιακή σχέση σαν μέτοχοι της αγάπης του Θεού.
Ακολούθησε η εισήγηση του καθηγητή του ΑΠΘ Γεώργιου Μαρτζέλου με θέμα «Η Ορθοδοξία στους σύγχρονους διαθρησκειακούς διαλόγους». Με αναφορά σε ενδεικτικές περιπτώσεις μεγάλων πατέρων της Εκκλησίας, όπως ο Ιωάννης ο Δαμασκηνός και ο Γρηγόριος ο Παλαμάς, οι οποίοι αντιμετώπισαν στο έργο τους το ζήτημα της συμβίωσης των χριστιανών και των μουσουλμάνων ο κ. Μαρτζέλος τόνισε ότι από τα μέσα του 20ου αι. η ανάγκη του διαθρησκειακού διαλόγου έγινε περισσότερο αισθητή και επίσης ότι είναι απαραίτητη η συνεργασία των θρησκευτικών ηγετών για να μη μεταβάλλεται η θρησκεία σε όργανο πολιτικών σκοπιμοτήτων. Το πνεύμα απέναντι στο διαθρησκειακό διάλογο άλλαξε αρχικά στη Ρωμαιοκαθολική εκκλησία μετά τη Β΄ Βατικανή Σύνοδο και αυτό επηρέασε το ΠΣΕ. Ο ομιλητής έκανε σύντομη αναφορά σε όλες τις διαθρησκειακές συναντήσεις, οι οποίες αποτέλεσαν σταθμό στην ιστορία του διαθρησκειακού διαλόγου και αναδείχθηκε η συμβολή του Οικουμενικού Πατριαρχείου σε αυτόν. Αξίζει να σημειωθεί η παρατήρηση του κ. Μαρτζέλου ότι ο θρησκευτικός φανατισμός είναι ασυμβίβαστος όχι μόνο με τον Χριστιανισμό αλλά και με το πνεύμα του Ισλάμ. Αναφέρθηκε επίσης ότι ένας αριθμός κληρικών και λαϊκών εντός της Εκκλησίας της Ελλάδος αντιδρά στο έργο του διαθρησκειακού διαλόγου με το φόβο ότι αυτός οδηγεί σε θρησκευτικό συγκρητισμό. Ένα από τα σημαντικότερα συμπεράσματα στα οποία κατέληξε η εισήγηση είναι το γεγονός ότι κρίνεται αδιανόητο η Ορθοδοξία να εγκλωβιστεί στον εαυτό της. Αυτό θα ήταν άρνηση της αποστολής της στον κόσμο.
Επιμέλεια: Μ. Γκουτζιούδης, Λέκτορας του ΑΠΘ
