Εισήγηση στο πλαίσιο των τριήμερων εκδηλώσεων του Τμήματος Θεολογίας του ΑΠΘ για την επέτειο των 1150 χρόνων από την αποστολή των Θεσσαλονικέων ιεραποστόλων Κυρίλλου και Μεθοδίου, φωτιστών των Σλάβων στη Μεγάλη Μοραβία
Αξιότιμοι καθηγητές, αγαπητοί συμφοιτητές, κυρίες και κύριοι,
Χριστός Ανέστη!
Ονομάζομαι Andrij Krochak και είμαι δευτεροετής φοιτητής στη Θεολογική Σχολή του ΑΠΘ, στο Τμήμα Θεολογίας. Είμαι Ουκρανό-Καναδός από μια πολύ μεγάλη και ισχυρή κοινότητα, η οποία έχει περίπου ένα εκατομμύριο Καναδούς ουκρανικής καταγωγής. Σήμερα θα σας μιλήσω για το πώς οι άγιοι Κύριλλος και Μεθόδιος τιμώνται στην Ουκρανία και στην ουκρανική διασπορά, κυρίως στον Καναδά. Επειδή είμαι Ουκρανό-Καναδός έχω περισσότερη εμπειρία για την κληρονομιά τους στον Καναδά και στην διασπορά.
Αν και δεν είχαν πάει ποτέ ούτε στην Ουκρανία, ούτε στον Καναδά, οι Άγιοι Κύριλλος και Μεθόδιος έπαιξαν πολύ σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση και την ανάπτυξη της τοπικής Εκκλησίας, την γενική ιστορία, την εκπαίδευση και τον πολιτισμό της σύχρονης Ουκρανίας και της ουκρανικής διασποράς. Παρόλο που δεν εμπλέκονται άμεσα με το βάπτισμα του Κιέβου το 988, σίγουρα θεμελίωσαν την χριστιανική παράδοση στα σλαβονικά για να χρησιμοποιηθεί από τον Άγιο Βλαδίμηρο στο Κράτος των Ρως. Οι δύο άγιοι και οι οπαδοί τους άφησαν μια σπουδαία παράδοση, μια παράδοση η οποία είχε ένα βυζαντινό υπόβαθρο και δένεται με τη αρχαία σλαβική παράδοση και τον πολιτισμό. Η παράδοση αυτή έφτανε πέρα από τη Μοραβία, τη Βουλγαρία και τη Σερβία, αλλά και στα Ρως του Κιέβου και στην Μοσχοβία. Ειδικά στην περίπτωση των Ρως και της Μοσχοβίας, στις περιοχές που περιλαμβάνουν την σύγχρονη Ρωσία, την Ουκρανία, τη Λευκορωσία, κλπ., οι επιδράσεις του Κυρίλλου και Μεθοδίου είναι ασύγκριτες σε σχέση με τη γλώσσα, δηλαδή με το Γλαγολιτικό και κυριλλικό αλφάβητο, το οποίο χρησιμοποιείται μέχρι σήμερα αποκλειστικά σε αυτές τις χώρες, με την τοπική ακαδημαϊκή κοινότητα, καθώς και τον πολιτισμό. Η δημιουργία των Γλαγολιτικού και κυριλλικού αλφαβήτων, σε συνδυασμό με τις προσωπικές τους ιστορίες και στην Θεσσαλονίκη, και στην Κωνσταντινούπολη, και τις σχέσεις τους με τον αυτοκράτορα Μιχαήλ Γ’ και τον Πατριάρχη Φώτιο, ενθάρρυνε την μετάφραση των ελληνικών όρων και εκφράσεων στην γραπτή σλαβική παράδοση, η οποία ήδη εμπλουτιζόταν από την πλούσια σλαβική προφορική παράδοση. Αυτό βοήθησε τους Σλάβους να καταλάβουν και να κατανοήσουν όχι μόνο εκκλησιαστικά και δογματικά θέματα και την ορολογία στη γλώσσα τους, αλλά βοήθησε επίσης να κατανοήσουν την ελληνική φιλοσοφία, τους πατέρες της Εκκλησίας και τα γραπτά τους κείμενα, καθώς επίσης και τον ελληνιστικό και βυζαντινό πολιτισμό γενικότερα. Λαμβάνοντας υπόψη όλα τα παραπάνω, δεν είναι έκπληξη ότι η εκπαιδευτική παράδοση στα Ρως του Κιέβου και την Μοσχοβία ιδρύθηκε λόγω του μεγάλου έργου των Κυρίλλου και Μεθοδίου. Σε όλη την ιστορία των Ρως υπάρχουν πολλά παραδείγματα που παρουσιάζουν τα έργα τους με βυζαντινή έκφραση συνδεδεμένη με μια σλαβική γεύση μέσα στα έργα τους. Μερικά από τα παραδείγματα αυτά είναι ο Ιλαρίων, ο Μητροπολίτης Κιέβου (11ος αιώνας) στο έργο του με τον τίτλο «Ο Λόγος περί του Δικαίου και Χάρη», και ο Andrei Rublev (Αντρέι Ρουμπλιώφ) στην εικονογραφία του. Σήμερα στην σύχρονη Ουκρανία, εκτός από την ιστορική κληρονομιά τους, ο Κύριλλος και ο Μεθόδιος τιμώνται με πολλά αγάλματα και αφιερωμένους ναούς προς τιμή τους, ιδιαίτερα στο Κίεβο.
Στον Καναδά, λόγω των παραπάνω, οι περισσότεροι των ορθοδόξων, ιδίως οι Σλάβοι και οι Έλληνες, καθώς και οι Ουνίτες και οι Ρωμαιοκαθολικοί σλαβικής καταγωγής, έχουν έναν ιδιαίτερο σεβασμό για τους Κύριλλο και Μεθόδιο. Στο Τορόντο, Οντάριο υπάρχουν δύο ορθοδόξοι ναοί αφιερωμένοι στη μνήμη τους: ένας ελληνικός, κτισμένος σ’ ένα ελληνορθόδοξο γηροκομείο και ένας βουλγαρικός, ο οποίος είναι ένας από τους παλαιότερους ορθοδόξους ναούς στο Τορόντο, κτισμένος το 1910. Αφού ήταν από τις πρώτες ορθόδοξες εκκλησίες στο Τορόντο, θα μπορούσε κανείς να υποστηρίξει τον σημαντικό ρόλο που έπαιξε η κοινότητα στην αποκάλυψη της Ορθοδοξίας κυρίως στο προτεσταντικό Τορόντο στις αρχές του 20ου αιώνα. Επίσης, με έδρα το Τορόντο, στον ουκρανικό καθεδρικό ναό, υπάρχει η Αδελφότητα των Αγίων Κυρίλλου και Μεθοδίου, που ακολουθεί το παράδειγμά τους και προσπαθεί να τους μιμηθεί με την προώθηση, ενθάρρυνση και οργάνωση της Ορθόδοξης εκπαίδευσης εντός της τοπικής κοινότητας με διάφορα μέσα. Η αδελφότητα οργανώνει διάφορα εκπαιδευτικά σεμινάρια με ποικίλα θρησκευτικά, πολιτισμικά, και άλλα ιστορικά θέματα. Εν τω μεταξύ, συλλέγει τα τρόφιμα, ιατρικά υλικά και ρούχα για τους απόρους στον Καναδά και στις άλλες χώρες (π.χ. στην Ουκρανία). Ωστόσο, ένα από τα μεγαλύτερα επιτεύγματα της αδελφότητας είναι η συνεχής χρηματοδοτική στήριξη ετησίως στους ορθοδόξους φοιτητές που σπουδάζουν σε διάφορους τομείς και πανεπιστήμια σε όλο τον Καναδά, λόγω του υψηλού κόστους της εκπαίδευσης στον Καναδά. Όλες αυτές οι δραστηριότητες της αδελφότητας συντελούν στη διατήρηση μια σύνδεσης μεταξύ της Εκκλησίας και των φοιτητών, οι οποίοι σπουδάζουν σε διάφορα μέρη, συνήθως μακριά από τον τόπο τους.
Εντός της ενορίας μου στο Κάλγκαρι της Αλμπέρτας, οι άγιοι Κύριλλος και Μεθόδιος εικονίζονται σε μια τεράστια τοιχογραφία δίπλα στο τέμπλο, μαζί με άλλους ουκρανούς και σλάβους αγίους και ευαγγελιστές της πίστης των σλαβικών περιοχών. Αυτό χρησιμεύσει ως μια υπενθύμιση για εμάς στον Καναδά, για να μεταδώσουμε την πίστη μας σε όλους τους μη ορθοδόξους, ώστε να κατανοήσουν το μήνυμα της Εκκλησίας μας στη δική τους γλώσσα. Επίσης στην ενοριακή ζωή, τα παραδείγματα των αγίων είναι εμφανή μέσα στις οργανώσεις της ενορίας που προωθούν τις αξίες τους, την εκπαίδευση, την ιεροαποστολή, και την ορθόδοξη πίστη.
Θα ήταν δίκαιο να πούμε ότι οι δύο Άγιοι είναι δύο υπέροχα παραδείγματα για την ορθοδοξία στον Καναδά και γενικά, σε ολόκληρη την αποκαλούμενη «διασπορά», όσον αφορά τον ευαγγελισμό των μη ορθόδοξων ανθρώπων. Ενώ η μετανάστευση από τις χώρες του ορθοδόξου κόσμου συνεχίζεται, παρατηρούμε σε μεγαλύτερο βαθμό τη στροφή πολλών ανθρώπων στην Ορθοδοξία, κατά το τέλος του 20ου και συνεχίζοντας στον 21ου αιώνα, στο πλαίσιο της διασποράς. Σύμφωνα με την δική μου προσωπική, ταπεινή άποψη, η παράδοση των Κυρίλλου και Μεθοδίου συνεχίζεται στη διασπορά, όχι ακριβώς σε σχέση με τη σλαβική γλώσσα και τον πολιτισμό, αλλά σε σύνδεση με την αποστολή, την κληρονομιά τους και την εκπαίδευση, κάτι που τονίζεται σε όλες τις Ορθόδοξες εκκλησίες στον Καναδά και στην διασπορά.
Σας ευχαριστώ πολύ για την προσοχή σας!
