Vsevolod Babitskiy (Ρωσία, ΠΜΣ Τμήματος Θεολογίας ΑΠΘ), Τα πρόσωπα των αγίων Κυρίλλου και Μεθοδίου και το έργο τους στη συνείδηση των Ρώσων

Εισήγηση στο πλαίσιο των τριήμερων εκδηλώσεων του Τμήματος Θεολογίας του ΑΠΘ για την επέτειο των 1150 χρόνων από την αποστολή των Θεσσαλονικέων ιεραποστόλων Κυρίλλου και Μεθοδίου, φωτιστών των Σλάβων στη Μεγάλη Μοραβία

Είναι δύσκολο να εκτιμήσει κανείς έστω και στο ελάχιστο τα πρόσωπα των αγίων και το έργο τους, καθώς όσο εμβαθύνει κανείς, ανοίγει μπροστά του ένα απέραντο μέγεθος. 
Πως εκλαμβάνεται στη συνείδηση του Ρώσου χριστιανού το έργο των αγίων Κυρίλλου και Μεθοδίου; Ο Ρωσικός λαός κατά τα κοινός παραδεδομένα οφείλει στους αγίους και στο έργο τους την θρησκευτική, και ως συνέχεια αυτής, την πολιτιστική τους υπόσταση. Ο σπόρος της πίστεως που ενέσπειραν οι άγιοι Κύριλλος και Μεθόδιος με την πάροδο του χρόνου βλάστησε στη ρωσική γη και μας χάρισε τη Ρωσική Εκκλησία. Πως έγινε αυτό; Οι άγιοι Κύριλλος και Μεθόδιος, και αργότερα οι κοντινοί τους μαθητές, παραδίδουν στους Σλάβους το πρώτο τους αλφάβητο, μεταφράζουν το ευαγγέλιο και τα λατρευτικά κείμενα σε μια γλώσσα που είναι κατανοητή από τους Σλάβους, και αυτό σε αντίθεση με την πρακτική του γερμανικού κλήρου που προσπαθούσε να επιβάλλει την λατινική. Παραδίδουν ουσιαστικά στους Σλάβους τις προϋποθέσεις της πολιτισμικής ανάπτυχης και προόδου τους. Από την ειδωλολατρία στην ευαγγελική αλήθεια. Από μια βαρβαρική κατάσταση, από τον αναλφαβητισμό και την αμάθεια στη δυνατότητα παιδείας, μόρφωσης, ιστορικής ευσυνειδησίας. Από μια συνεχόμενη διάσπαση και έναν συνεχή εμφύλιο πόλεμο λαμβάνουν τις προϋποθέσεις για την ενοποίηση και διαμόρφωση μιας ενωμένης κρατικής υπόστασης.
Γιατί όμως αποδίδουμε τόσα πολλά στο έργο των αγίων; Γιατί είναι γνωστό πως χωρίς γλώσσα, χωρίς παιδεία, χωρίς τη θρησκεία που διαμορφώνει την κοσμοθεωρία ενός ανθρώπου και λαού που την ασπάζεται δεν υπάρχει δυνατότητα πολιτισμικής προόδου. Πριν από χίλια περίπου χρόνια ο ηγεμόνας Βλαδίμηρος προβαίνει στη βάπτιση των Ρώσων. Η αφομοίωση όμως του χριστιανισμού ξεκίνα νωρίτερα. Και στη διάρκεια των χιλίων αυτών ετών η εκκλησιαστική ζωή προάγεται μέχρι και σήμερα. Η γραφή και η γλώσσα που παρέδωσαν οι άγιοι στους Σλάβους, που φτιάχτηκε με πρότυπο την ελληνική, παραμένει μέχρι και σήμερα στην Λατρεία της Εκκλησίας. Η δημοτική και η γλώσσα της θύραθεν επιστήμης, μετά τον 18 αιώνα ακολουθεί διαφορετική πορεία. Ο τσάρος Πέτρος Α´ ξεκινά και αργότερα οι μπολσεβίκοι στις αρχές του 20 αιώνα ολοκληρώνουν το έργο της μεταρρύθμισης της γλώσσας που σήμαινε ουσιαστικά την απλοποίηση της. Όμως και αυτή ως βάση της έχει τη λόγια γλώσσα που δημιούργησαν οι άγιοι Κύριλλος και Μεθόδιος. Η γλώσσα της Εκκλησίας όμως παραμένει η ίδια, που παρέδωσαν οι άγιοι. Και η Εκκλησία διαφυλάττει τη γλώσσα της λατρείας στη διάρκεια των αιώνων σαν έναν πολύτιμο θησαυρό.
Οι άγιοι Κύριλλος και Μεθόδιος τιμώνται ιδιαίτερα από τη Ρωσική Εκκλησία. Σε όλη την Ρωσία υπάρχουν πολλές εκκλησίες στην τιμή τους. Και όχι μόνο εκκλησίες αλλά και μνημεία. Στη Μόσχα, σε μια από της κεντρικές πλατείες της υπάρχει μνημείο στην μνήμη των αγίων που απεικονίζει τους ίδιους να παραδίδουν το ευαγγέλιο στον ρωσικό λαό. Και σε πολλές άλλες μεγάλες πόλεις θα βρούμε εκκλησίες και μνημεία προς τιμή των αγίων.
Η τιμή τους ξεκινά στην ιστορία της Ρωσίας αρκετά νωρίς. Στοιχεία μνήμης τους συναντάμε ήδη στις αρχές του 12 αιώνα. Τα στοιχεία αυτά τα ανιχνεύουμε στα λειτουργικά χειρόγραφα στις ακολουθίες προς τιμή τους, στα μηναία και τα συναξάρια με ένα μεγάλο πλήθος βίων, στις τοιχογραφίες διαφόρων εκκλησιών, και αυτό σε όλους σχεδόν τους αιώνες από των 12 μέχρι και τον εικοστό πρώτο. Η τιμή των αγίων λαμβάνει την δέουσα θέση στην λατρεία της Ρωσικής Εκκλησίας με την πληθώρα ύμνων και ακολουθιών στον άγιο Κύριλλο και Μεθόδιο.

Κάθε χρόνο στη Μόσχα και σε άλλες μεγάλες πόλεις την ημέρα μνήμης των αγίων που είναι στις 24 Μαΐου έχει καθιερωθεί εδώ και είκοσι χρόνια να γιορτάζεται η «ημέρα σλαβικής γραμματείας και πολιτισμού» που ξεκινά με την τέλεση πανηγυρικής ακολουθίας σε όλους τους ναούς και καταλήγει σε πολιτισμικές  εκδηλώσεις με παραστάσεις, συναυλίες, εκθέσεις και άλλα πολιτιστικά δρώμενα. Γίνεται δηλαδή μια προσπάθεια η μνήμη αυτή των αγίων και του έργου τους να ξεπεράσει τα όρια της εκκλησιαστικής μνήμης και να γίνει γνωστή και στον υπόλοιπο κόσμο που για διάφορους λόγους παραμένει εκτός της ιστορικής ευσυνειδησίας. Ο νυν πατριάρχης Κύριλλος κάθε χρόνο καλεί όλους σε μια προσπάθεια η γιορτή αυτή να γίνει η αγαπημένη γιορτή του ρωσικού λαού.
Στις ημέρες μας είναι ιδιαίτερα σημαντική αυτή η ιστορική μνήμη που προϋποθέτει και την ευγνωμοσύνη σε αυτούς στους οποίους οφείλουμε ότι πολυτιμότερο έχουμε σήμερα. Και αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό, καθώς στεκόμαστε όλοι μπροστά στην απειλή της παγκοσμιοποίησης που σημαίνει την εξίσωση και την εξάλειψη όλων αυτών των στοιχείων που αποτελούν την θρησκευτική, την πολιτιστική και την εθνική μας ταυτότητα. Η εξάλειψη αυτή αγγίζει, η μάλλον ξεκινά από τη γλώσσα και προχωρεί σε όλες τις πτυχές του βίου μας. Η απλοποίηση της γλώσσας σήμαινε πάντα και την απλοποίηση της σκέψης. Μέσα λοιπόν στον κόσμο αυτό η αναφορά, η μελέτη, η αναγωγή και η εμβάθυνση στις ρίζες μας αποτελεί πια θέμα όχι απλώς μιας απόδοσης τιμής αλλά θέμα πνευματικής και πολιτιστικής επιβίωσης.

Share this post
          
 
   
Δημοσιεύθηκε στην ΣΥΝΕΔΡΙΑ ΚΑΙ ΗΜΕΡΙΔΕΣ και χαρακτηρίσθηκε , . Αποθηκεύστε τον μόνιμο σύνδεσμο.