Από τον πρόλογο στην α΄ έκδοση
Η μελέτη του σύγχρονου πολιτισμού αποτελεί μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα υπόθεση. Εξετάζοντας κανείς τη σχετική βιβλιογραφία βλέπει ότι υπάρχουν ποικίλες θεωρήσεις του σύγχρονου πολιτισμού, απαισιόδοξες, υπεραισιόδοξες, κριτικές, ρεαλιστικές, αναστοχαστικές, και διάφοροι προβληματισμοί που αναφέρονται στο παρόν και το μέλλον. Μελετώντας όμως τα πραγματικά δεδομένα του μεταβαλλόμενου πολιτισμού διαπιστώνει, πρώτο, ότι τα προβλήματα της ζωής και της κοινωνίας αναγκάζουν τον άνθρωπο να βρει τρόπους να τα ξεπεράσει, δεύτερο, ότι οι αντιλήψεις, οι πρακτικές και οι δομές βαθμιαία αλλάζουν, και τρίτο, ότι ο άνθρωπος αποκτά συνεχώς νέες γνώσεις και μέσα εξαιτίας της εξέλιξης της επιστήμης και της τεχνολογίας. Η σύνθεση αυτή αποτελεί αναμφισβήτητα μια ιδιαίτερη πρόκληση για τη μελέτη του σύγχρονου πολιτισμού.
Το βιβλίο αυτό αποτελείται από δώδεκα κείμενα που γράφηκαν τα τελευταία τέσσερα χρόνια. Στο πρώτο μέρος μνημονεύονται αρχικά διάφορες κοινωνικές θεωρίες για τον πολιτισμό και εξετάζονται οι λόγοι που οδήγησαν στη γένεση του μοντέρνου. Κατόπιν αναλύονται χαρακτηριστικά δεδομένα του μοντέρνου που προσδιορίζουν την πορεία του σύγχρονου πολιτισμού μέσα από τη βαθμιαία επεξεργασία, εμπέδωση και διάχυσή τους, αναφέρονται ορισμένες μεταμοντέρνες θεωρίες και εξετάζεται ο ρόλος των ιδεών του μετα- μοντερνισμού. Τέλος, μελετώνται βασικά δεδομένα και προβλήματα της ύστερης νεωτερικότητας.
Στο δεύτερο μέρος εξετάζονται διάφορα σύγχρονα ζητήματα, όπως η ειρήνη και η ανθρώπινη ανάπτυξη, οι αξίες και τα προβλήματα του ευρωπαϊκού πολιτισμού, οι σχέσεις βιοηθικής και βιοδικαίου σε μια πολυπολιτισμική κοινωνία, ο ρόλος της ομορφιάς και της τέχνης στην αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών προβλημάτων και άλλα.
Βασικό κριτήριο που διατρέχει τα κείμενα αυτά είναι η ρεαλιστική και αναστοχαστική προσέγγιση του σύγχρονου πολιτισμού σε συνδυασμό με την αναφορά σε βασικές αξίες και αρχές, όπως η ανθρώπινη ελευθερία και ανάπτυξη, ο πολιτιστικός πλουραλισμός, η δημοκρατία και τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Πρόλογος στη β΄ έκδοση
Η δεύτερη έκδοση του βιβλίου αυτού μας έδωσε τη δυνατότητα να προβούμε σε διάφορες γλωσσικές και νοηματικές βελτιώσεις και διορθώσεις, αρκετές προσθήκες, μικρές ή μεγάλες με σκοπό την επικαιροποίηση των κειμένων, αλλά και να επιλέξουμε εννέα από τα κείμενα που περιλαμβάνονταν στην πρώτη έκδοση. Επίσης προστέθηκαν οκτώ ακόμη κείμενα που αναφέρονται στον πολιτιστικό πλουραλισμό και την πολυπολιτισμικότητα, στη διαφορετικότητα και στο σεβασμό του άλλου, στο φαινόμενο του φονταμενταλισμού, στη θρησκευτική ελευθερία, στην οικονομική κρίση και τις κοινωνικοηθικές αξίες, στο Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων του Ευρωπαίου Πολίτη, και στο μάθημα των θρησκευτικών σε μια πλουραλιστική κοινωνία. Επιλογή βιβλιογραφίας τοποθετήθηκε στο τέλος κάθε κειμένου προς διευκόλυνση του αναγνώστη που θα ήθελε να μελετήσει παραπέρα τα πραγματευόμενα στο βιβλίο αυτό θέματα.
Περιεχόμενα
Πρόλογος A΄ έκδοσης 9
Πρόλογος Β΄ έκδοσης 11
Εισαγωγή 13
Α. Από την παραδοσιακή κοινωνία στην ύστερη νεωτερικότητα
1. Κοινωνικές θεωρίες για τον πολιτισμό 37
2. Προϋποθέσεις γένεσης του μοντέρνου 65
3. Ο Διαφωτισμός και οι κοινωνικές τομές του μοντέρνου 103
4. Μεταμοντέρνο και μεταμοντερνισμός 159
5. Παγκοσμιοποίηση και ύστερη νεωτερικότητα 195
Β. Προσεγγίσεις σύγχρονων ζητημάτων
6. Ειρήνη, ανθρώπινη ανάπτυξη και υπέρβαση της βίας 265
7. Η Ευρωπαϊκή Ένωση και οι αξίες του ευρωπαϊκού πολιτισμού 293
8. Η οικονομική κρίση και οι κοινωνικοηθικές αξίες 335
9. Το φαινόμενο του θρησκευτικού φονταμενταλισμού 359
10. Θρησκευτική ελευθερία και Δημοκρατία 395
11. Βιοηθική και βιοδίκαιο σε μια πολυπολιτισμική κοινωνία 427
Γ. Πολιτιστικός πλουραλισμός, οικουμενικές αξίες, σεβασμός του άλλου
12. Εισαγωγικά στην έννοια της πολυπολιτισμικότητας και του πολιτιστικού πλουραλισμού 481
13. Η πολυπολιτισμικότητα ως κοινωνικό γεγονός και κοινωνικό αίτημα 499
14. Πολιτιστικός πλουραλισμός και σεβασμός του άλλου 533
15. Ο χάρτης των θεμελιωδών δικαιωμάτων, ο πολιτιστικός πλουραλισμός της ΕΕ και οι οικουμενικές αξίες 587
16. Το μάθημα των θρησκευτικών σε μια πλουραλιστική κοινωνία 605
Επίλογος 639
Η ταυτότητα των κειμένων 645
Βιβλιογραφία 647
