Ένα μέρος της συνέντευξης του Μητροπολίτη Μεσογαίας και Λαυρεωτικής, κ. Νικολάου στην Κατερίνα Μπακογιάννη (Συναντήσεις) που δημοσιεύτηκε την περασμένη χρονιά στο Κ της Καθημερινής
Mία συζήτηση με αφορμή την Ανάσταση και το Πάσχα με έναν ιερωμένο που διαθέτει δύο διδακτορικά: ένα στην Αστροφυσική και ένα στη Θεολογία. Ο μητροπολίτης Μεσογαίας και Λαυρεωτικής Νικόλαος Χατζηνικολάου υπήρξε για χρόνια ερευνητής στα αμερικανικά πανεπιστήμια ΜΙΤ και Χάρβαρντ, αναζητώντας απαντήσεις για το μυστήριο του σύμπαντος, αλλά η επιστημονική και ερευνητική του ενασχόληση με τον φυσικό κόσμο και τον άνθρωπο τον οδήγησαν στην Εκκλησία. Το 1989 εγκατέλειψε την υπόσχεση μιας καριέρας στη NASA, επέστρεψε στην Ελλάδα και εκάρη μοναχός στην Ιερά Μονή Στομίου Κονίτσης. Το 2004 χειροτονήθηκε μητροπολίτης.
Το νόημα του Πάσχα;
Νομίζω είναι τριπλό. Το πρώτο είναι ότι με την Ανάσταση έχουμε την απόδειξη της θεότητας του Χριστού, το δεύτερο ότι καταργείται ο θάνατος και το τρίτο, μέσα σε αυτό το πλαίσιο, είναι η πρόκληση για καινούργια ζωή.
Τα αρνιά μας απομακρύνουν από το νόημα του Πάσχα;
Από μόνα τους θα ήταν πολύ περιορισμένης ισχύος για να γιορτάσει κανείς το Πάσχα. Αλλά όμως και το να χαρεί κανείς με υλικούς τρόπους είναι ανθρώπινο.
Η Ανάσταση του Χριστού δεν προκαλεί τη λογική μας;
Την τινάζει στον αέρα. Δεν έχει καθόλου λογική.
Άρα γιατί να πιστέψουμε;
Η πίστη είναι κάτι ανώτερο από τη λογική κατανόηση, από τον ηθικό κανόνα, από τη συναισθηματική προσδοκία. Πιστεύουμε αυτό που είναι πέρα από τη λογική μας.
Μπορεί να είναι κάποιος χριστιανός ορθόδοξος και να αντιμετωπίζει την Ανάσταση ως «παραμύθι»;
Μπορεί να κουβαλάει τον πολιτισμό της Ορθοδοξίας, αλλά θα είναι, όπως λέει ο Απόστολος Παύλος, με κενό κήρυγμα. Άδειο κήρυγμα και άδεια ζωή.
Εσείς πιστεύετε στην Ανάσταση;
Με όλα μου τα κύτταρα. Το μόνο που πιστεύω είναι η Ανάσταση. Όλη η πίστη στην Ανάσταση δημιουργεί μια έκταση στον άνθρωπο. Δεν έχεις ανάγκη του θαύματος ή της αποδείξεως. Αλλά ησυχάζεις και ξανοίγεσαι σε έναν άλλο κόσμο. Αυτό είναι η Εκκλησία.
Με δεδομένο ότι όλες οι θρησκείες διακηρύττουν τη μετά θάνατον ζωή, αποκλείετε να καλύπτεται έτσι απλώς μια ψυχολογική ανάγκη του ανθρώπου;
Θα μπορούσε, διότι υπάρχει τέτοια ανάγκη. Αλλά πρώτα πιστεύεις και μετά σου αποδεικνύεται. Και είναι τόσο ωραίο αυτό.
Αν είχατε γεννηθεί πιο ανατολικά ή πιο δυτικά, δεν θα πιστεύατε σε άλλη θρησκεία;
Μπορεί… Να ήμουν χότζας… Ή καρδινάλιος…
Άρα γιατί να πιστεύουμε ότι η Ορθοδοξία είναι η μόνη αλήθεια;
Διότι συνέβη να γεννηθούμε εδώ και να επιβεβαιωθεί αυτό το πράγμα μέσα μας. Δεν ξέρω τι θα συνέβαινε εάν ήμουν αλλού.
Πόσοι από τους χριστιανούς ορθοδόξους στην Ελλάδα είναι πραγματικά χριστιανοί;
Νομίζω ότι το ποσοστό είναι πολύ μικρό. Και σε αυτό φταίμε ως Εκκλησία, γιατί έχουμε συμβιβαστεί και εκκοσμικευτεί ή απλώς λειτουργούμε ως σωματείο. Όχι ως μυσταγωγία. Δηλαδή να πάρουμε τους ανθρώπους και σιγά-σιγά να τους οδηγήσουμε στο μυστήριο του Θεού.
Σας ενοχλεί που οι περισσότεροι φτάνουν στην εκκλησία μισή ώρα πριν από την Ανάσταση και φεύγουν με το «Χριστός Ανέστη»;
Δεν με ενοχλεί, αλλά είναι σαν να πηγαίνουν σε ένα γάμο, να περιμένουν την υποδοχή της νύφης και, μόλις αρχίζει ο γάμος, να φεύγουν. Είναι κρίμα. Αδικούνται οι άνθρωποι.
Το Άγιο Φως ανάβει πραγματικά από μόνο του και όχι με σπίρτα;
Εδώ έφτασε ο σύγχρονος άνθρωπος, εν ονόματι της επιστήμης, να πιστεύει ότι ο κόσμος έγινε από το τίποτα. Γιατί να μην μπορεί να γεννηθεί και το Άγιο Φως από το τίποτα; Από εκεί και πέρα, η μεγάλη σημασία του Αγίου Φωτός είναι ότι όλοι μοιραζόμαστε αυτό το φωτάκι από την ίδια πηγή. Αυτό είναι πολύ σημαντικό. Γιατί να το χάσουμε;
Αφού τα σώματα λιώνουν, πλην του Χριστού, γιατί δεν δέχεται η Εκκλησία την καύση των νεκρών;
Διότι η καύση δεν αφήνει τη φυσιολογική φθορά. Δεν θέλουμε να κάνουμε κάτι βίαιο, σεβόμενοι την ταφή του Χριστού και προβάλλοντας στον κάθε άνθρωπο το γεγονός της ταφής του Χριστού και της Αναστάσεως.
Θα αρνιόσασταν να δώσετε την ευχή σας σε κάποιον που θα ήθελε να καεί;
Θα έκανα ό,τι τελικά αποφάσιζε η συνείδηση της Εκκλησίας.
Η επιστήμη σας έκανε να αμφιβάλλετε για την ύπαρξη του Θεού;
Αντίθετα. Ενώ στην Αμερική γευόμουν τα καλύτερα κομμάτια της επιστήμης, ένιωθα την ανεπάρκειά της να με γεμίζει. Το πλήρωμα μου το έδινε η ανάγκη να ξεπεράσω το θάνατό μου. Τη φθορά. Το χρόνο.
Η επιστήμη θα μπορέσει ποτέ να ανακαλύψει την αρχή του κόσμου πριν από το Μπιγκ Μπανγκ;
Πριν από το Μπιγκ Μπανγκ δεν υπάρχει χρόνος και άρα δεν υπάρχει πριν. Η επιστήμη είναι ένα υπέροχο εργαλείο για να μας δείξει την ομορφιά του φυσικού κόσμου. Αλλά είναι πολύ μικρό για να μας αποδείξει τα όρια του ανθρώπου.
Ο δικός σας σταυρός;
Ο χειρότερος είναι ο εαυτός μου. Δύσκολο πράγμα ο εαυτός μας.
