Καθηγητής Ιωάννης Β. Κογκούλης, Το μάθημα των Θρησκευτικών -μάθημα Παιδείας και Ελληνορθόδοξης κληρονομιάς- ως «σημείον αντιλεγόμενον»

Στην ιστοσελίδα του Τμήματος Θεολογίας με ευστοχία σημειώνεται, ότι «Βασικός στόχος του είναι να προετοιμάσει, πρώτο, τους μελλοντικούς Θεολόγους εκπαιδευτικούς που θα στελεχώσουν τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, δεύτερο, θεολογικά καταρτισμένους κληρικούς που θα στελεχώσουν την Εκκλησία, τρίτο στελέχη για διαφόρους πολιτιστικούς, εκκλησιαστικούς και κοινωνικούς οργανισμούς, τέταρτο, τους μελλοντικούς επιστήμονες που θα ασχολούνται με τη μελέτη αφενός της χριστιανικής θεολογίας, με ιδιαίτερη έμφαση στην Ορθόδοξη Θεολογία και παράδοση, και αφετέρου της θρησκείας και της σχέσης με την κοινωνία και τον πολιτισμό». (βλ. www.ecclesia.gr). Μάλιστα για την υλοποίηση του πρώτου στόχου, δηλαδή την Ψυχοπαιδαγωγική και Διδακτική προετοιμασία των θεολόγων εκπαιδευτικών, το Τμήμα μας διαθέτει Υποτομέα Παιδαγωγικής στελεχωμένο παλαιότερα και τώρα από τέσσερα μέλη ΔΕΠ, όπως επίσης και Εργαστήριο Παιδαγωγικής. Κατά συνέπεια ήδη από καιρό οφείλαμε να προβληματιστούμε πάνω στα Νέα πιλοτικά Αναλυτικά Προγράμματά του (Δημοτικού – Γυμνασίου) του μαθήματος των Θρησκευτικών (ΜΘ). Παρά ταύτα, έστω και μετά τη μεγάλη αυτή καθυστέρηση, πιστεύω πως θα διαθέσουμε τον απαιτούμενο χρόνο για να τοποθετηθούμε υπεύθυνα πάνω στο εν λόγω θέμα.

Επειδή ως προς το καλούμενο ΜΘ, το οποίο τελευταία με αφορμή τα Νέα πιλοτικά Αναλυτικά Προγράμματά του (Δημοτικού – Γυμνασίου) οδήγησε τον θεολογικό κόσμο, και όχι μόνο, σε ένα θεολογικό διχασμό, υπάρχουν οι δύο ακόλουθοι ισχυρισμοί:

α) Ό, τι μέχρι χθες θεωρείτο αυτονόητο ως προς την υποχρεωτική διδασκαλία του ΜΘ στην Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια εκπαίδευση δεν ισχύει σήμερα και

β) Δεν μπορεί το εν λόγω μάθημα να έχει κατηχητικό και ομολογιακό χαρακτήρα,

εισαγωγικά θα ήθελα να αναφέρω τα ακόλουθα: 

Το ΜΘ, καρπός του Διαφωτισμού, εντάχθηκε στα Αναλυτικά Προγράμματα των Ελληνικών σχολείων με την ίδρυση του Ελληνικού κράτους και αποτελούσε αντιγραφή των αντίστοιχων Βαυαρικών. Στο δικό μας το χώρο δεν υπήρχε ξεχωριστό μάθημα που να διακονήσει την υγιή Παιδεία και την ιδιοπροσωπία, την ταυτότητα του Γένους μας. Στο ρωμαίικο η διαπαιδαγώγηση και η καλλιέργεια του ήθους των μαθητών πραγματοποιούταν μέσα από όλα τα μαθήματα.

Το καλούμενο κατηχητικό σχολείο, αποτελεί αντιγραφή του Κυριακού σχολείου, το οποίο, όταν ιδρύθηκε το 1780 στην Αγγλία και από εκεί μεταπήδησε στην Αμερική, στόχευε πρωτίστως να διδάξει στα εγκαταλελειμμένα παιδιά, παράλληλα με τη θρησκευτική διδασκαλία, ανάγνωση και γραφή.

Στον Ελλαδικό χώρο το ΜΘ πολεμήθηκε ή και έγινε αντικείμενο εκμετάλλευσης από της ιδρύσεως του Ελληνικού κράτους. Ενδεικτικά αναφέρω τα εξής: Οι μισσιονάριοι ζητούσαν την ανταπόκριση του ΜΘ, όπως και του συνόλου της εκπαίδευσης στους δικούς τους σκοπούς. Οι επιθυμούντες τη μετάλλαξη της Ελληνικής κοινωνίας θεωρούσαν το εν λόγω μάθημα περιττό με αποτέλεσμα ο πρώτος Καθηγητής της Παιδαγωγικής Ζαγγογιάννης να σημειώσει το 1889 πως το ΜΘ «σφόδρα εξέπεσεν εν τη συνειδήσει των μαθητών ως άχρηστον δυνάμενον κατά το δοκούν να τίθηται ή να αφαιρήται εκ του προγράμματος των ημετέρων γυμνασίων». Το ίδιο παρατηρεί ο Βερναρδάκης τόσο για αυτό όσο και για το μάθημα της ιστορίας σημειώνοντας «μετά την θρησκευτικήν μάθησιν η ιστορία είναι το μάλλον παρημελημένον μάθημα εν τη καθόλου εκπαιδεύσει». Λίγο ενωρίτερα ο Παπουλάκος κήρυττε πως «τα άθεα γράμματα υφαίνουν το σάβανο του Γένους».

Ένας από τους τρεις εκπροσώπους του γνωστού σε όλους μας εκπαιδευτικού ομίλου (1926-27), ο Γληνός, ήταν αντίθετος προς τη διδασκαλία του ΜΘ. Ο Θ. Γέρου για τον Γληνό παρατηρεί: «Ένα από .. τα αφελή αιτήματα, που μπορεί να φανεί λογικό στο ξένο αναγνώστη, είναι η κατάργηση της διδασκαλίας των θρησκευτικών».

Η ίδια κατάσταση ως προς το ΜΘ επικρατεί και σήμερα. Και δεν είναι το λαϊκό κράτος που δεν μπορεί να χρηματοδοτεί ένα μάθημα που οφείλει να διακονεί την υγιή Παιδεία και την ελληνορθόδοξη κληρονομιά βοηθώντας στην καλλιέργεια της ιδιοπροσωπίας, της ταυτότητας των νέων μελών της Ελληνικής κοινωνίας. Το Ελληνικό κράτος μετά το θάνατο του Καποδίστρια μέχρι και σήμερα είναι προτεκτοράτο κάποιων δυνάμεων. Σήμερα βρισκόμαστε υπό οικονομική και όχι μόνο κατοχή. Δεν είναι τυχαίο πως δε φαίνεται να απασχολεί όσους στον κρατικό μηχανισμό ασχολούνται με την εκπαίδευση η προσφορά στους μαθητές, μέσω των προγραμμάτων σπουδών υγιούς και ωφέλιμης Παιδείας.

Έτσι για παράδειγμα, επειδή τα Νέα πιλοτικά Αναλυτικά Προγράμματα του ΜΘ (Δημοτικού – Γυμνασίου) αφορούν και στην Πρωτοβάθμια εκπαίδευση, ως προς το ΜΘ στο χώρο του Δημοτικού Σχολείου παρατηρούμε πως οι δάσκαλοι σε πάρα πολλά Δημοτικά σχολεία εδώ και κάποιες δεκαετίες δε διδάσκουν το ΜΘ. Αντικαταστούν το εν λόγω μάθημα με τη διδασκαλία άλλων, όπως υποστηρίζουν κάποιοι από αυτούς, περισσότερο αναγκαίων για τους μαθητές μαθημάτων. Όμως οι ίδιοι διδάσκουν τα παιδιά για τα Χριστούγεννα μέσω της μάγισσας «Φρικαντέλας». Αυτή η κατάσταση φαίνεται να μη μας απασχολεί. Όταν όμως παρατηρούμε νέους με όπλα να στρέφονται εναντίον της κοινωνίας, ως ευυπόληπτοι πολίτες στηλιτεύουμε τις ενέργειές τους.

Διαβάστε το πλήρες κείμενο σε μορφή pdf παρακάτω:

Πρόταση καθηγητή Ι. Κογκούλη

Share this post
          
 
   
Δημοσιεύθηκε στην ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΑ ΑΡΘΡΑ και χαρακτηρίσθηκε . Αποθηκεύστε τον μόνιμο σύνδεσμο.