ΗΜΕΡΙΔΑ ΠΡΟΣ ΤΙΜΗ ΚΑΙ ΜΝΗΜΗ ΤΟΥ ΚΑΘΗΓΗΤΗ ΣΑΒΒΑ ΑΓΟΥΡΙΔΗ

Στις 15 Φεβρουαρίου του 2009 ένας από τους μεγαλύτερους Έλληνες βιβλικούς θεολόγους, ο καθηγητής Σάββας Αγουρίδης, έπαψε να βρίσκεται ανάμεσά μας. Σήμερα 9 Νοεμβρίου 2010 το Τμήμα Θεολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, η Ελληνική Βιβλική Εταιρία και το Ίδρυμα Άρτος Ζωής διοργάνωσαν ημερίδα προς τιμή και μνήμη του καθηγητή Σάββα Αγουρίδη στην αίθουσα τελετών της Φιλοσοφικής Σχολής (παλαιό κτίριο) του Α.Π.Θ.

Η ημερίδα άρχισε στις 10:30 με τις καθιερωμένες προσφωνήσεις. Τις πρυτανικές αρχές εκπροσώπησε η αντιπρύτανις του Α.Π.Θ., καθηγήτρια του Τμήματος Ποιμαντικής και Κοινωνικής Θεολογίας της Θεολογικής Σχολής, Δ. Λιάλιου. Στη συνέχεια προσφωνήσεις έγιναν από τον Κοσμήτορα της Θεολογικής Σχολής, καθ. Μ. Τρίτο, τον Πρόεδρο του Ιδρύματος Άρτος Ζωής, κ. Σ. Ζουμπουλάκη και τον Διευθυντή της Ελληνικής Βιβλικής Εταιρίας, κ. Μ. Χατζηγιάννη. Τον προλογισμό στη ζωή και το έργο του αείμνηστου Σάββα Αγουρίδη έκανε ο Πρόεδρος του Τμήματος Θεολογίας του Α.Π.Θ. καθ. Δ. Καϊμάκης.

Αμέσως μετά άρχισε η πρώτη συνεδρία της ημερίδας υπό την προεδρία του ομ. καθ. Ι. Καραβιδόπουλου. Ο επίκ. καθ. του Τμήματος Θεολογίας, Α.Π.Θ., π. Ι. Σκιαδαρέσης στην εισήγησή του με θέμα «Η ερμηνεία της Αποκαλύψεως από τον καθ. Σ. Αγουρίδη» παρουσίασε το έργο του καθ. Σ. Αγουρίδη πάνω στο βιβλίο της Αποκάλυψης του Ιωάννη, το οποίο ανέρχεται σε έντεκα μελέτες και ένα υπόμνημα. Ο εισηγητής έδωσε κατ’ αρχάς τα βασικά σημεία των έντεκα μελετών του αειμνήστου καθηγητή και έπειτα τα κύρια χαρακτηριστικά του υπομνήματος. Από όσα ελέχθησαν σχηματίσθηκε μια καλή εικόνα της προσωπικής συμβολής του καθ. Αγουρίδη στην επιστημονική έρευνα του βιβλίου του Αποκαλύψεως. Παράλληλα, ο εισηγητής επεσήμανε την αλήθεια ότι ο τιμώμενος αείμνηστος καθηγητής, με το πολύπλευρο και πρωτοπόρο έργο του στην Αποκάλυψη, στάθηκε οδηγός και συμπαραστάτης στο έργο της μαχόμενης στην εκπαίδευση θεολογίας, δυναμικός μάρτυρας του ευαγγελίου στην ελληνική διανόηση και πέραν αυτής στην ευρύτερη κοινωνία.

Στη συνέχεια ο πρόεδρος του Τμήματος Θεολογίας, καθ. Δ. Καϊμάκης, εισηγήθηκε το θέμα «Η Παλαιά Διαθήκη στο έργο του Σ. Αγουρίδη». Ο κ. Καιμάκης αναφέρθηκε στα παρακάτω: Ο αείμνηστος καθηγητής Σάββας Αγουρίδης συνέβαλε σε μεγάλο βαθμό στην προαγωγή της βιβλικής έρευνας στον ελλαδικό χώρο. Πέρα από τον τομέα της ειδικότητάς του, την Καινή Διαθήκη, ασχολήθηκε και με άλλους τομείς, όπου, λόγω της ευρύτητας των γνώσεών του, η συμβολή του υπήρξε σημαντική. Ένα μέρος του επιστημονικού και συγγραφικού του έργου αφορά θέματα  σχετικά με την Παλαιά Διαθήκη. Αξιόλογη συνεισφορά στην παλαιοδιαθηκική βιβλιογραφία αποτελεί το βιβλίο του ‘Ιστορία της Θρησκείας του Ισραήλ» που δημοσιεύτηκε το 1995 και είναι το πρώτο βιβλίο γραμμένο στα ελληνικά, που παρουσιάζει την εξέλιξη της ισραηλιτικής θρησκείας.

Επίσης μας έχει κληροδοτήσει μια σειρά από μελέτες του στις οποίες ασχολείται με την ανάλυση προβληματικών περικοπών αλλά και με επιμέρους παλαιοδιαθηκικά θέματα, όπως:

     – Η σχέση της βιβλικής προς την εξωβιβλική ποίηση στο άρθρο του «Ο 103ος Ψαλμός και ο Ύμνος του Ikhnaton προς τον Ήλιον»,

     – Ο  βαθμός επέμβασης του Θεού στην ιστορία, όπως φαίνεται μέσα από τις διηγήσεις της Παλαιάς Διαθήκης, στο άρθρο του «Θεός και Ιστορία»,

     – Ανάλυση περικοπών από τα κεφ. 1-11 της Γενέσεως, στο «Μύθος-Ιστορία-Θεολογία»,

     – Το πολυσύνθετο της προσωπικότητας του Δευτεροησαΐα, ποιητής-θεολόγος και πολιτικός, στο «Οικουμενικά χαρακτηριστικά στην προφητεία του Δευτεροησαΐα»,

 – Η σχέση θεϊκής βούλησης και πολιτικών ενεργειών, στο άρθρο του «Θρησκεία και Πολιτική στην πνευματικότητα της Παλαιάς Διαθήκης».

Επίσης  στο έργο του ασχολήθηκε με θέματα όπως, την ερμηνεία  γενικότερα της Αγίας Γραφής, τον ιουδαϊσμό της μεσοδιαθηκικής περιόδου και την ιουδαϊκή αποκαλυπτική γραμματεία.

Τέλος,  στον αείμνηστο καθηγητή μας οφείλουμε και τη μετάφραση στα ελληνικά ορισμένων χειρογράφων του Κουμράν.

Στις 12:25 ξεκίνησε η δεύτερη συνεδρία υπό την προεδρία του καθ. Π. Βασιλειάδη. Ο λέκτορας της Καινής Διαθήκης του Τμήματος Θεολογίας Α.Π.Θ., Χ. Ατματζίδης, στην εισήγησή του με θέμα «Ο καθηγητής Σ. Αγουρίδης και η έρευνα για τον ιστορικό Ιησού» στηρίχτηκε στα σχετικά άρθρα του αείμνηστου καθηγητή και στην όλη έρευνα για τον ιστορικό Ιησού για να απόδείξει ότι ο Σ. Αγουρίδης υπήρξε ένας στρατευμένος διανοητής της εποχής του. Επίσης, ότι με την ενασχόλησή του με το θέμα του ιστορικού Ιησού άνοιξε νέους δρόμους στην ελληνική καινοδιαθηκική επιστήμη. Ακόμη, ότι φρόντισε ν’ αναλύει τις διάφορες θέσεις για τον ιστορικό Ιησού απλά και κατανοητά προσαρμοσμένα για τον απλό λαό. Ακόμη επεσήμανε το ιδιαίτερο ενδιαφέρον του καθηγητή για τα σχετικά έργα με κοινωνικό περιεχόμενο και την κριτική στάση του απέναντι στις διάφορες θέσεις των ασχοληθέντων με τον ιστορικό Ιησού. Τέλος, υπογράμμισε την επιστημοσύνη του και την άριστη γνώση των διάφορων θέσεων της έρευνας για τον ιστορικό Ιησού.

Η τελευταία εισήγηση πριν το μεσημέρι ήταν της Δρ. Ελ. Κασσελούρη-Χατζηβασιλειάδη, επιστημονική συνεργάτης της Ακαδημίας Θεολογικών Σπουδών και διδάσκουσα στο Ελληνικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο, με θέμα «Ισότητα και κοινωνική δικαιοσύνη στο έργο του Σ. Αγουρίδη». Η κα. Κασσελούρη-Χατζηβασιλειάδη τόνισε ότι σε πολλά σημεία του πλούσιου ερμηνευτικού και ευρύτερα θεολογικού έργου του ο Σάββας Αγουρίδης κάνει αναφορά στην ισότητα των φύλων και τον ενεργό ρόλο των γυναικών στην πρώτη εκκλησία, όπως επίσης και στο αίτημα για κοινωνική δικαιοσύνη και ειρήνη. Σύνοψη της θεολογικής του θέσης για το θέμα αποτελεί για την ομιλήτρια η παρακάτω αναφορά του: “στο Σταυρό του Χριστού δεν συγκρούονται στο πεδίο της μάχης μόνο υπερκόσμιες δυνάμεις αλλά και ιστορικές: άδικες και καταπιεστικές καθεστηκυίες δυνάμεις, συστήματα ψεύδους και ανελευθερίας καταπολεμούνται υπό του Χριστού και υπό όσων του ανήκουν…η πάλη του Χριστού είναι ολοκληρωμένη όταν η συντριβή των δυνάμεων αυτών είναι κύριος στόχος του Σταυρού της Εκκλησίας“.

Η τρίτη συνεδρία της Ημερίδας άρχισε στις 18.00 το απόγευμα υπό την προεδρία του καθηγητή του Τμήματος Θεολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Μ. Κωνσταντίνου.

Η εισήγηση του Δρ. Π. Καλαϊτζίδη, Συντονιστή της Ακαδημίας Θεολογικών Σπουδών της Ι. Μ. Δημητριάδος, Διδάσκοντος στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας και Επισκέπτη Καθηγητή στο Θεολογικό Ινστιτούτο του Αγίου Σεργίου στο Παρίσι, είχε ως θέμα της: «Ο Σάββας Αγουρίδης και ο προφητικός χριστιανισμός». Ο εισηγητής ανέδειξε τα στοιχεία εκείνα που υπογραμμίζουν τον προφητικό χαρακτήρα της θεολογικής σκέψης και δράσης του αείμνηστου καθηγητή Αγουρίδη, όπως για παράδειγμα: η ευαγγελική κριτική της κοινωνικής αδικίας και η έμπρακτη συμπαράσταση και αλληλεγγύη με τους φτωχούς και με τα θύματα της Ιστορίας, η αντίθεσή του στην ιεροκρατική εκτροπή της θεσμικής Εκκλησίας, η δημιουργική πρόσληψη και αφομοίωση των νέων θεολογικών ρευμάτων και ο συνεχής θεολογικός διάλογος με τις καινούργιες πολιτισμικές και κοινωνικές πραγματικότητες, η δημιουργική κατάφαση του παρόντος και του μέλλοντος και η ενεργός παρέμβασή του στα κοινωνικά και πολιτικά δρώμενα του καιρού του, η ευαισθησία του για την Ιστορία και το ιστορικό πράττειν χωρίς, όμως, να λησμονείται η εσχατολογική φύση του χριστιανισμού, η έμφασή του στις βιβλικές σπουδές και η έγκαιρη επισήμανση της μονομέρειας που συνόδευε την περίφημη “επιστροφή στους Πατέρες”, κ.ά.

Στη συνέχεια ακολούθησε η εισήγηση του Σ. Παπαλεξανδρόπουλου, καθηγητή του Τμήματος Κοινωνικής Θεολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών με θέμα «Ο Σ. Αγουρίδης και τα νέα θεολογικά ρεύματα». Ο κ. Παπαλεξανδρόπουλος επεσήμανε ότι ο Σάββας Αγουρίδης είδε κριτικά όλα τα θεολογικά ρεύματα που αναπτύχθηκαν στη διάρκεια της ακαδημαϊκής του σταδιοδρομίας, όπως την ευχαριστιακή θεολογία, τη νεοπατερική σύνθεση, τον “βυζαντινό μυστικισμό”, τον “περσοναλισμό” και τη “νεοορθοδοξία”. Ο εισηγητής στη συνέχεια τόνισε ότι οι κριτικές παρατηρήσεις του καθηγητή Αγουρίδη μπορούν να αναχθούν σε δύο κύρια σημεία, δηλαδή σε ποικίλων ειδών αποκλίσεις αυτών των ρευμάτων από τον Χριστιανισμό της Καινής Διαθήκης, και σε εσφαλμένες επιστημολογικές προϋποθέσεις, όπως ανιστορικότητα, αναγωγισμός (reductionism), επιβολή στην ιστορία προϋπαρχουσών ιδεών κ.λπ.

Αμέσως μετά ο Ι. Καραβιδόπουλος, ομότιμος καθηγητής του Τμήματος Θεολογίας και μαθητής του Σ. Αγουρίδη, εισηγήθηκε το θέμα “Ο καθηγητής Σ. Αγουρίδης ως πρωτοπόρος ερμηνευτής της Αγίας Γραφής”. Ο κ. Καραβιδόπουλος επεσήμανε εξαρχής ότι ο καθηγητής Σ. Αγουρίδης υπήρξε πρωτοπόρος στην ερμηνεία των βιβλικών κειμένων. Στο ερώτημα σε τι ακριβώς όμως συνίσταται η πρωτοπορία αυτή ο κ. Καραβιδόπουλος απάντησε:

1. Στην υπογράμμιση της αξίας του εσχατολογικού στοιχείου στη διδασκαλία του Ιησού και της Εκκλησίας γενικότερα.

 2. Στην χρήση των συγχρόνων ερμηνευτικών μεθόδων για την προσέγγιση της Αγίας Γραφής και κυρίως της ιστορικο-κριτικής μεθόδου προσέγγισης των Γραφών, της οποίας έκανε συνεπή αλλά και διακριτική χρήση.

3. Τα κείμενα της Κ.Δ. που κατεξοχήν αγάπησε, μελέτησε και δίδαξε ο καθη­γητής Σ. Αγουρίδης είναι τα Ιωάννεια έργα, που έχουν ιδιαίτερη θέση στην Ορθόδοξη Εκκλησία και θεολογία.

5. Πιστεύοντας ότι η θεολογία γενικότερα και η ερμηνεία των Γραφών ειδικότερα δεν μπορεί να αποτελούν κλειστό χώρο που ορίζεται από πανεπι­στημιακά πλαίσια αιθουσών διδασκαλίας και βιβλιοθηκών παρουσίαζε ερμηνευτικά θέματα αλλά και γενικότερα επί­καιρα θρησκευτικά, εκκλησιαστικά, οικουμενικά κ.ά. προβλήματα από στή­λες εφημερίδων, περιοδικών, από την τηλεόραση, από βήματα διαφόρων πόλεων της Ελλάδος ή του εξωτερικού.

Ο Ι. Πέτρου, καθηγητής του Τμήματος Θεολογίας του Α.Π.Θ., εισηγήθηκε στη συνέχεια το θέμα «Ο Σ. Αγουρίδης ως κριτικός θεολόγος και κοινωνικός αναλυτής». Ο κ. Πέτρου είπε χαρακτηριστικά ότι άκουσε τον Σ. Αγουρίδη για πρώτη φορά το 1966. Την τελευταία του δηλαδή χρονιά στο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης. Ο κ. Πέτρου σημείωσε επίσης ότι ο Αγουρίδης έγραφε όπως μιλούσε. Ελεύθερα και απλά και χρησιμοποίησε την κοινωνική ανάλυση γιατί τον ενδιέφερε η ανάλυση της κοινωνικής πραγματικότητας και όχι η θρησκειοποίησή της. Στην εισήγηση αναλύθηκαν τρείς άξονες του έργου του Αγουρίδη.

1. Η χρήση της κοινωνικής ανάλυσης στο πλαίσιο της βιβλικής επιστήμης.

2. Η προσέγγιση του θέματος των σχέσεων εκκλησίας και κοινωνίας.

3. Τα ανθρώπινα δικαιώματα και ο ανθρώπινος πλουραλισμός.

Ακολούθησε η τέταρτη και τελευταία συνεδρία υπό την προεδρία του καθηγητή και Προέδρου του Τμήματος Θεολογίας του Α.Π.Θ., Δ. Καϊμάκη. Πρώτος εισηγητής ήταν ο κ. Σ. Ζουμπουλάκης, Πρόεδρος του Ιδρύματος “Άρτος Ζωής” και Διευθυντής του περιοδικού “ΝΕΑ ΕΣΤΙΑ”. Ο κ. Ζουμπουλάκης στην εισήγησή του με θέμα «Ο Σ. Αγουρίδης, ο μοναχισμός και οι θρησκευτικές οργανώσεις» τόνισε ότι στην ιστορία της Εκκλησίας της Ελλάδος του 20ου αιώνα, ο μοναχισμός και οι θρησκευτικές οργανώσεις κατανοήθηκαν από πολλούς με όρους αντίθεσης. Η εισήγηση προσπάθησε να παρουσιάσει, αφενός, τον τρόπο με τον οποίο ο Σάββας Αγουρίδης αντιλαμβανόταν τον καθένα από τους δύο αυτούς πόλους του αντιθετικού ζεύγματος και, αφετέρου, τη θέση του απέναντι σε αυτό.

Ο καθηγητής του Τμήματος Θεολογίας του Α.Π.Θ., Μ. Κωνσταντίνου, στην εισήγηση του με θέμα «Το μεταφραστικό έργο της Ελληνικής Βιβλικής Εταιρίας και ο καθηγητής Σάββας Αγουρίδης» αναφέρθηκε στο έργο της Ελληνικής Βιβλικής Εταιρίας και τόνισε ότι αυτό δεν περιορίζεται στον μεταφραστικό μόνον τομέα, αλλά λειτουργεί και ως καταλύτης στις σχέσεις μεταξύ των προερχόμενων από διάφορες εκκλησιαστικές παραδόσεις χριστιανών, καθώς αποτελεί τον μοναδικό πραγματικά οικουμενικό οργανισμό που δραστηριοποιείται στον ελλαδικό χώρο. Και είναι αυτονόητο πως ένα τέτοιο έργο δεν μπορεί ποτέ να επιτευχθεί αν δεν υπάρξουν οι κατάλληλοι άνθρωποι που στην κατάλληλη στιγμή θα καταθέσουν όχι μόνον την προσωπική τους δουλειά και στράτευση, αλλά και θα εμπνεύσουν και άλλους να συσστρατευτούν στην επιδίωξη των παραπάνω στόχων. Έτσι, συνέχισε ο κ. Κωνσταντίνου, δεν είναι τυχαίο το ότι τη στιγμή που η Ελληνική Βιβλική Εταιρία έπαιρνε τις καθοριστικές εκείνες αποφάσεις που σύντομα θα την έφερναν στην πρωτοπορία του κινήματος των Η.Β.Ε. ένα από τα πλέον δραστήρια και σημαντικά στελέχη της ήταν ο σήμερα τιμώμενος καθηγητής Σάββας Αγουρίδης. Η πρωτοπόρα θεολογική του σκέψη αποτυπώνεται σε πλήθος ρηξικέλευθων ερμηνειών που μπορεί κανείς να ανιχνεύσει στο κείμενο της μετάφρασης της Καινής Διαθήκης, αλλά και ο σταθερός προσανατολισμός του στο να στηρίζει τον άνθρωπο και την ελευθερία του και να καλλιεργεί τις σχέσεις κοινωνίας και ειρήνης, την ευαισθησία και την αλληλεγγύη, απαλλαγμένος από οποιονδήποτε τοπικισμό και επαρχιωτισμό, αποτέλεσαν φωτεινούς οδοδείκτες για όσους θέλησαν να ακολουθήσουν τα βήματά του στους δρόμους που εκείνος άνοιξε. Ο κ. Κωνσταντίνου ολοκλήρωσε την εισήγησή του με την παρακάτω φράση «έτσι, η σημερινή συμμετοχή της Ελληνικής Βιβλικής Εταιρίας στη διοργάνωση αυτής της ημερίδας αποτελεί την ελάχιστη αναγνώριση του σημαντικότατου έργου που ο καθηγητής Αγουρίδης ως μέλος της προσέφερε στην ελληνική κοινωνία και στην Εκκλησία».

Τελευταίος ομιλητής, ο έτερος μαθητής του Σ. Αγουρίδη, καθηγητής του Τμήματος Θεολογίας του Α.Π.Θ., Π. Βασιλειάδης, με θέμα “Η συμβολή του Σ. Αγουρίδη στη διαθρησκειακή προσέγγιση”. Με αφορμή την ανακήρυξη από τον ΟΗΕ της πρώτης εβδομάδας του Φεβρουαρίου κάθε έτους ως εβδομάδας παγκόσμιας διαθρησκειακής αρμονίας (World Interfaith Harmony Week) και καταλλαγής  μεταξύ θρησκειών, πίστεων και πεποιθήσεων, ο κ. Βασιλειάδης αναφέρθηκε στη συμβολή του επίκαιρου αλλά και πολυσυζητημένου θέματος της συμμετοχής των Ορθοδόξων στον διαθρησκειακό διάλογο. Εντόπισε την ενασχόλησή του Αγουρίδη την δεκαετία κυρίως του ’90, όταν διαπιστώθηκε παγκοσμίως έξαρση του εθνικισμού, τονίζοντας ότι θεώρησε καθήκον του να συμπαραταχθεί με όσους αγωνίζονται για τα πανανθρώπινα ιδανικά, αν και γνώριζε πως ορισμένοι κύκλοι «αντιδρούν προς την κατεύθυνση αυτή με κάποιο είδος ‘χομεϊνισμού’». Ως αυθεντικός ερμηνευτής των Γραφών πρόβαλλε την «διακονία της καταλλαγής», βασιζόμενος στην Ορθόδοξη πνευματολογία της «οικονομίας του Αγίου Πνεύματος», την οποία διεθνώς καθιέρωσε στον χώρο της παγκόσμιας ιεραποστολής ο μητρ. Του Όρους Λιβάνου Georges Khodr.

Share this post
          
 
   
Δημοσιεύθηκε στην ΣΥΝΕΔΡΙΑ ΚΑΙ ΗΜΕΡΙΔΕΣ και χαρακτηρίσθηκε , , . Αποθηκεύστε τον μόνιμο σύνδεσμο.