Ο χαιρετισμός του Προέδρου του Τμήματος Θεολογίας ΑΠΘ κατά την τελετή ορκωμοσίας νέων πτυχιούχων του Τμήματος (15-11-2018)
Σεβαστοί Πατέρες,
Κύριε Κοσμήτορα,
Κυρίες καί Κύριοι συνάδελφοι,
Κυρίες καί Κύριοι
Βρισκόμαστε σέ μία ἱστορική καί εὐλογημένη στιγμή γιά τήν προσωπική σας ζωή, ἀγαπητοί νέοι πτυχιοῦχοι τοῦ Τμήματος Θεολογίας, κατά τήν ὁποία ἐπιστέφονται τυπικά καί ἐπίσημα οἱ πολυετεῖς κόποι σας καί ἀποκτᾶτε τόν τίτλο καί τό δίπλωμα γιά τό ὁποῖο μοχθήσατε στή μελέτη καί στήν ἔρευνα τῆς θεολογικῆς ἐπιστήμης γιά πολλά χρόνια.
Διερμηνεύοντας ἀπό τή θέση μου τά συναισθήματα ὅλων τῶν συναδέλφων διδασκόντων, ἀλλά καί τοῦ γραμματειακοῦ προσωπικοῦ τοῦ Τμήματός μας, θά ἤθελα νά σᾶς διαβεβαιώσω ὅτι συμμεριζόμαστε ἀπόλυτα τή σημερινή χαρά καί περηφάνεια σας. Ἐξάλλου, στήν πορεία σας πρός τή γνώση τῶν τελευταίων ἐτῶν, ὑπήρξαμε κατά κάποιο τρόπο συνοδοιπόροι σας, ἐνίοτε δέ καί ἀρωγοί καί ὑποστηρικτές τῆς ἐργώδους προσπάθειάς σας.
Άγαπητοί μου,
Ἡ παρουσία σας στόν πανεπιστημιακό χῶρο καί ἡ συμμετοχή σας στήν ἐκπαιδευτική διαδικασία καί τό πρόγραμμα Προπτυχιακῶν Σπουδῶν τοῦ Τμήματος Θεολογίας ἐξελίχθηκε σέ περιβάλλον ἀκαδημαϊκῆς ἐλευθερίας, κριτικῆς σκέψης καί γόνιμου διαλόγου. Ἡ ποιότητα ἄλλωστε στή γνώση δέν μπορεῖ νά διασφαλισθεῖ χωρίς αὐτούς τούς ὅρους καί κυρίως χωρίς τήν διαλογική ἐπικοινωνία καί ἀλληλοκατανόηση. Ἡ ἐμβάθυνση στίς σχέσεις πού διέπουν τόν Θεό μέ τόν ἄνθρωπο καί τόν κόσμο, στόχος πού ἐπιδιώκει ἡ θεολογική ἐπιστήμη μέσα ἀπό τή μελέτη τῶν κειμένων καί τῶν μνημείων της, ἀλλά καί τήν ἐμπειρία τῆς ἐκκλησιαστικῆς ζωῆς, γίνεται μέ προϋποθέσεις διαλόγου, συζήτησης, ἀνταλλαγῆς ἀπόψεων. Νοητικά στερεότυπα, ἐπιφανειακές προσεγγίσεις, ἰδεολογικοί ἐκβιασμοί καί ἀνιστόρητα σχήματα δέν ἔχουν θέση στήν ἀκαδημαϊκή κοινότητα καί δέν μποροῦν σέ καμία περίπτωση νά ἀκυρώσουν τό περιεχόμενο τῆς θεολογίας τοῦ διαλόγου καί τῆς ἀλήθειας. Στόν διάλογο ἄλλωστε, σύμφωνα μέ σοφή ρήση, «δέν πᾶμε, γιά νά σώσουμε τίς ἰδέες μας ἀλλά τήν ἀλήθεια»[1].
Γιά τέσσερα, ἴσως καί περισσότερα, χρόνια, ἀγαπητοί μου, μαθητεύσατε καί σπουδάσατε τήν ἐπιστήμη πού ξέρει νά διαλέγεται καί νά ἀνταποκρίνεται τόσο στή σκέψη, ὅσο καί στίς καρδιές τῶν ἀνθρώπων. Στόν τόπο αὐτό τῆς Ὀρθόδοξης Θεολογίας διδαχθήκατε γιά τήν σπουδαιότητα τοῦ καθημερινοῦ διαλόγου «αὐτόν πού προϋποθέτει δύο ἀκρογωνιαῖες, ἀμετάκλητες γιά τόν πολιτισμό ἀξίες τῆς ζωῆς: πρῶτο, τήν ὕπαρξη τοῦ Ἄλλου, μέ τόν ὁποῖον ὁ ἄνθρωπος μπορεῖ νά συνάψει διάλογο, νά συνομιλήσει, καί δεύτερο, τή σταθερή παρουσία τῆς ἐλευθερίας, πού δίνει πνευματική ἀξία στό διάλογο»[2].
Ἀπό τά πρῶτα κιόλας μαθήματα, σπουδή στά βιβλικά κείμενα, διδαχθήκατε τό «ποιήσωμεν ἄνθρωπον κατ’ εἰκόνα ἡμετέραν καί καθ’ ὁμοίωσιν»[3]. Ὁ Θεός Πατήρ σέ κοινωνία μέ τά δύο ἄλλα πρόσωπα δημιουργεῖ τόν ἄνθρωπο καί τόν κόσμο, εἰσέρχεται ἀπό ἀγάπη στήν ἱστορία καί διαλέγεται μέ τά δημιουργήματά του γιά τήν σωτηρία των. Γίνεται ὁ Λόγος σάρκα κατά τόν Εὐαγγελιστή Ἰωάννη[4], διαλεγόμενος-συνεργαζόμενος μέ τόν ἄνθρωπο στό πρόσωπο τῆς Θεοτόκου, τό ἐργαστήριο τῆς σωτηρίας μας. Ὅλοι γνωρίζουμε τό διαλεκτικό πνεῦμα τοῦ Χριστοῦ μας, ὁ ὁποῖος διελέγετο μέ κάθε ἄνθρωπο καί ἀπαντοῦσε σέ καίρια ἐρωτήματα σάν αὐτό τῆς εὐαγγελικῆς περικοπῆς τῆς περασμένης Κυριακῆς· «Διδάσκαλε, τί ποιήσας ζωήν αἰώνιον κληρονομήσω;»[5]. Καί ἡ ἀπάντησή του ἀκριβῶς ἦταν ἡ ἀγάπη, ἡ διακονία καί ἡ ἀνεκτικότητα στόν συνάνθρωπο, τόν πλησίον.
Μελετῶντας ἄλλα γνωστικά πεδία τῆς Θεολογίας, ἀκούσατε καί μάθατε γιά τό στηριζόμενο στόν διάλογο Συνοδικό Σύστημα διοίκησης της Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας, γιά τήν θεία Λειτουργία τῆς Σύναξης καί τοῦ διαλόγου μεταξύ κλήρου καί λαοῦ ὡς ἔκφραση τῆς ἑνότητας τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ σώματος, γιά τήν δυναμική τοῦ διαλόγου σέ οἰκουμενικό ἐπίπεδο, γιά τήν διαλογική ἐπιδεξιότητα τοῦ ποιμένα[6], γιά τόν τρόπο συμμετοχῆς στόν διάλογο σχετικά μέ τή συζήτηση πού ἀφορᾶ τή θέση τῆς θρησκείας στή δημόσια σφαίρα, ἀλλά καί τή διαχείριση τοῦ θρησκευτικοῦ πλουραλισμοῦ στίς μέρες μας[7].
Μ’ αὐτήν ἀκριβῶς τή θεολογική παιδεία καί κατάρτιση καλεῖστε νά δίδετε καθημερινά στόν κόσμο τό μήνυμα τοῦ Εὐαγγελίου τῆς ἀγάπης καί νά διακονεῖτε τόν σύγχρονο ἄνθρωπο μέ πνεῦμα καταλλαγῆς, κατανόησης καί μακροθυμίας ἀξιοποιῶντας στήν ἐπικοινωνία σας μέ τούς ἄλλους τόν διάλογο, τήν ἀνταλλαγή τῶν ἰδεῶν, τή διάθεση γιά συνεννόηση καί οἰκοδομή. Ἔχει γραφεῖ ὅτι «ὁ ἐποικοδομητικός διάλογος μπορεῖ νά χαρακτηρισθεῖ ὡς τό ἐργαλεῖο τό ὁποῖο ἀπομακρύνει τόν ἄνθρωπο ἀπό τό δρόμο πού ὁδηγεῖ στήν ἀδράνεια, τήν παθητικότητα καί τήν ἀδιαφορία. Ἐνῶ συγχρόνως διασφαλίζει τήν ἀνιδιοτελῆ εἰλικρίνεια καί ἐλευθερία τοῦ ἀνθρωπίνου γένους».
Ὁ θεολόγος, ἀγαπητοί μου, γνωρίζει αὐτή τήν ἀλήθεια, ὅτι δηλαδή δέν μπορεῖ ἀδιαφορεῖ γιά τόν ἄλλον, καθόσον, ὅπως σημειώνει ὁ Μέγας Βασίλειος, «πάντες συγγενεῖς, πάντες ἀδελφοί, πάντες ἑνός πατρός ἔκγονοι»[8]. Ὁ συνάνθρωπός μας εἶναι συγγενής μας καί μέσα μας ὑπάρχει ἰσχυρή ἡ ἀγαπητική τάση πού μᾶς ὠθεῖ νά ἐπικοινωνοῦμε, νά ὑποστηριζόμαστε μεταξύ μας καί νά ἀγαπᾶμε ἀλλήλους[9]. «Εἰκών εἶ τοῦ Θεοῦ καί εἰκόνι Θεοῦ διαλέγῃ»[10] σημειώνει ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος.
Στή βάση αὐτή ὁ μέ ἐπιείκεια καί πραότητα καί ὄχι μέ ὑστεροβουλία, καχυποψία καί κακοπιστία διεξαγόμενος διάλογος[11], φέρνει τούς ἀνθρώπους πιό κοντά. Δημιουργεῖ ἀνάμεσά των δεσμούς ἰσχυρούς. Διώχνει προκαταλήψεις. Προφυλάσσει ἀπό ἐνέργειες ἄστοχες καί λανθασμένες. Παρεμποδίζει τήν ἀνάπτυξη συμπεριφορῶν φανατισμοῦ καί μισαλλοδοξίας. Ἐμπνέει τήν ἰσορροπία μεταξύ τῶν μελῶν τῆς οἰκογένειας καί τήν ἁρμονία στίς κοινωνικές μας σχέσεις. Διαμορφώνει τό κλῖμα γιά τήν ἐπίλυση μικρῶν ἢ μεγάλων διαφορῶν μεταξύ προσώπων, ἀκόμη καί λαῶν. Γεφυρώνει ἀντιθέσεις καί καλλιεργεῖ τό ἐνδιαφέρον γιά τήν ἐπιστήμη καί τήν ἔρευνα.
Ὑψηλή λοιπόν ἡ ἀποστολή σας, ἀγαπητοί νέοι πτυχιοῦχοι τοῦ Τμήματος Θεολογίας καί ἡ εὐθύνη σας μεγάλη. Νά συμβάλλετε κι ἐσεῖς μέ τίς γνώσεις σας, τήν προσωπικότητα καί τό βασιζόμενο στήν ἀγάπη καί τό διάλογο ἔργο σας σέ ἕνα κόσμο ποιοτικά καλύτερο καί μία κοινωνία πνευματικά ὡριμότερη.
Γιὰ νὰ θυμάστε αὐτὰ τὰ λόγια θὰ ἤθελα τούτη τὴ στιγμὴ τοῦ ἀποχωρισμοῦ νὰ σᾶς προσφέρω ὡς ἐνθύμιο κάτι ἀπὸ τὴν ἐρευνητικὴ ἱστορία καὶ προσφορὰ τῆς Τμήματός μας στὴν κοινωνία· τὴ μετάφραση τῆς Καινῆς Διαθήκης ποὺ ἐκπόνησαν οἱ καθηγητὲς τῆς προηγούμενης γενιᾶς τῶν ἑρμηνευτῶν δασκάλων τῆς Σχολῆς μας γιὰ λογαριασμὸ τῆς Ἑλληνικῆς Βιβλικῆς Ἐταιρίας. Τώρα ποὺ θὰ περάσετε νὰ σᾶς συγχαροῦν οἱ καθηγητές σας θὰ δωρίσω στὴν καθεμιὰ καὶ στὸν καθένα ἀπὸ σᾶς ἕνα ἀντίτυπο, προσφορὰ τοῦ σωματείου «Φίλοι της Ἁγίας Γραφῆς», πιστεύοντας ὅτι θὰ ἀποτελέσει σημαντικὸ βοήθημα καὶ ἀσφαλῆ ὁδοδείκτη ὅλων των προσωπικῶν σας ἐπιλογῶν ὡς θεολόγων.
Θερμά συγχαρητήρια
Καλή πορεία στή ζωή σας
[1] Ε. Παπανοῦτσος, Ἐφημ. Τά Νέα, 11-5-1981.
[2] Κώστας Τσιρόπουλος.
[3] Γεν. 1,26.
[4] Ἰω. 1,14.
[5] Λουκ. 10, 25.
[6] Βλ. Παπα-Φιλόθεος Φάρος, Ὁ διάλογος. Ἀρχές καί Μέθοδοι, ἐκδ. «Ἀκρίτας», Ἀθήνα 1979.
[7] Βλ. Νίκης Η.Παπαγεωργίου, Ἡ θρησκεία στή μεταπολίτευση. Ὅρια καί ἀμφισημίες, ἐκδ. Μπαρμπουνάκη, Θεσσαλονίκη 2018.
[8] Ὅροι κατά πλάτος, ἐρώτ. 3, 1, PG 31, 917Α.
[9] Βλ. Δημητρίου Ἀ. Λάππα, Διαλογική ἐπικοινωνία καί παιδαγωγική ἀγάπη στό σύγχρονο σχολεῖο, ἐκδ. Π.Πουρναρᾶ, Θεσσαλονίκη 2007, σσ. 56-57.
[10] Λόγος 32, Περί τῆς ἐν διαλέξεσιν εὐταξίας 30, PG 36, 208C.
[11] Βλ. Ἰωάννου Χρυσοστόμου, Περί Ἀκαταλύπτου, Λόγος Α΄8, PG 48, 708.
