Δημοσθένης Κακλαμάνος, Ο Άγιος Θεόδωρος ο Στουδίτης και το αγιολογικό του έργο: Συμβολή στη μελέτη της εκκλησιαστικής γραμματείας της μεσοβυζαντινής περιόδου, Ανάλεκτα Βλατάδων 70, Πατριαρχικόν Ίδρυμα Πατερικών Μελετών, Θεσσαλονίκη 2018

Από τον πρόλογο του βιβλίου του επίκ. καθηγητή του Τμήματος Ποιμαντικής και Κοινωνικής Θεολογίας του ΑΠΘ

DemostὍταν ἀποφάσισα νὰ ἀσχοληθῶ στὸ πλαίσιο τῆς διδα­κτορικῆς μου δι­α­­τρι­βῆς μὲ τὴν ἁγιολογικὴ γραμματεία τῆς μέσης βυζαντινῆς πε­ρι­όδου, πε­ριό­δου ἀκμῆς τῆς βυζαντινῆς γραμματείας καὶ εἰδι­κό­τερα τῆς ἁ­γι­ολο­γι­κῆς, τὸ ἐνδιαφέρον μου στράφηκε πρὸς ἕ­ναν ἀπὸ τοὺς ση­­μαντικό­τε­ρους ἐκ­­κλη­σι­­α­στι­κοὺς συγγραφεῖς τῆς δεύτερης εἰκονομαχικῆς περι­όδου, τὸν ἅ­γι­ο Θε­ό­δω­ρο τὸ Στο­υδίτη. Μελετώντας, ὅ­μως, τὴ σχετικὴ βι­βλιο­γρα­­φία δι­­α­­π­ί­στω­σα ὅτι ἡ ἁγιολο­γική του παραγωγή, μολονότι πλούσια, ἐν πολ­λοῖς πρω­τό­τυ­πη καὶ ποιοτικὰ ἐξίσου σημαντικὴ μὲ τὴ λοιπὴ συγ­γρα­­φική του πα­ρα­γω­γή, πα­ραδόξως δὲν ἔχει καταστεῖ ἕως σή­με­ρα ἀν­τικεί­με­νο ἰ­δι­αί­τερης ἐπι­στη­­μονι­κῆς μελέτης. Γι᾽ αὐτὸ σκοπὸς τῆς παρούσας διατριβῆς, τῆς ὁποίας τὴν ἐκπόνηση ἀ­ν­­έ­­λα­βα κατόπιν προτροπῆς τοῦ καθηγητῆ μου κ. Συμεὼν Πασχαλίδη, ὑ­πῆρ­­ξε ἀ­φενὸς ἡ ἐπιστημονικὴ ἀνασύνθεση τοῦ βίου τοῦ ἁγίου Θεοδώρου τοῦ Στου­­δίτη καὶ ἡ κριτικὴ παρουσίαση τῆς πλούσιας συγγραφικῆς του πα­ρα­γω­γῆς, ἀφετέρου δὲ ἡ συστηματικὴ διερεύνηση καὶ μελέτη τοῦ ἁ­γι­ο­λο­γι­κοῦ του ἔρ­γου. Γιὰ τὴν ἀσφαλέστερη δὲ καὶ ἐμπεριστα­τω­­μένη πραγ­μ­ά­τευση τοῦ θέ­ματος καὶ εἰδικότερα γιὰ τὴν ἀκρι­βέστερη ῾῾ἀ­νά­­­γνω­ση’’ τῶν ὑ­πὸ ἐξέταση ἔργων του καὶ τὴν ἔνταξή τους στὸ ἱστορικο­γραμ­­ματο­λο­γικὸ πλαίσιο ἐντὸς τοῦ ὁποί­ου «γεννήθηκαν», ἡ ἐπισκό­πη­­­ση τοῦ βί­ου καὶ τῆς λοι­πῆς ἐργογρα­φί­ας του κρί­θηκε, καὶ ἐν τέ­λει λει­τούρ­­­γησε, ὡς ἀ­­πα­ραί­τητη προϋ­­πόθεση. Ἄλ­λωστε, ἡ ὁλιστικὴ θεώρηση τοῦ ἔργου ἑνὸς συγ­γρα­φέα προσδίδει εὐ­κρι­νέ­στερη εἰκόνα γιὰ τὴν ἐπιμέρους ἐξέταση κά­ποι­ων ἔργων του.

Κατὰ τὴ διάρκεια τῆς ἔρευνας ἀντιμετώπισα σημαντικὲς δυσκολίες. Στὸν ἐν­­τοπισμό, τὴν ἀναζήτηση καὶ τὴ μελέτη τῶν χειρογράφων τὰ πράγ­μα­­­τα ὑπῆρξαν ἐπίπονα, ἀφενὸς λόγῳ τοῦ μεγάλου ἀριθμοῦ τῶν χειρο­γρά­φων ἀπὸ τὰ ὁποῖα παραδίδονται τὰ ἔργα του καὶ ἀφετέρου λόγῳ τῶν τε­χνι­­κῶν δυ­σκο­λιῶν ποὺ συνο­δεύουν τὴν ἐνασχόλη­ση μὲ τὰ χειρόγραφα καὶ σχε­τί­ζον­ται μὲ τὴ λήψη ἀναπα­ρα­γωγῶν τους ἢ μὲ τὴ μετά­βαση στὶς κατὰ τό­­­πους Βι­βλι­­οθῆ­κες γιὰ ἐπιτόπια μελέτη. Ἀνυπέρβλητη φαι­νόταν καὶ μία ἀ­­κόμη δυ­σκο­λία· ἡ προ­σπέλαση τόσο τῆς ὀγκωδέστα­της καὶ ἑτερο­γενοῦς πε­­ρὶ τὸν ἅ­γιο Θεό­δωρο τὸ Στουδίτη βιβλιογραφίας ὅ­σο καὶ τῶν παλαιῶν καὶ δυσεύρε­των ἐκδόσεων τῶν ἔργων του.

Ὡστόσο, τὸ τελικὸ ἀποτέλεσμα πιστεύουμε ὅτι δικαιώνει τὴν πολυετὴ καὶ κο­πιώδη προσπάθειά μας, καλύπτοντας τὸ ὑφιστάμενο βιβλιογραφικὸ κε­­νὸ περὶ τὸ ἁγιολογικὸ ἔργο τοῦ ἁγίου Θεοδώρου τοῦ Στουδίτου, συμ­βάλ­­λον­­­τας στὴ μελέτη τοῦ πολυσήμαντου συγγραφικοῦ του ἔργου καὶ δί­νον­­τας  ‘‘τροφὴ’’ στὴν περαιτέρω ἔ­ρευ­να ποὺ μπορεῖ νὰ προκύψει γιὰ τὴν Ἁ­γι­ο­­λο­­γία, τὴν Ἐκ­κλη­σιαστικὴ Γραμματο­λο­γία, τὴ Βυζαντινὴ Φιλολογία καὶ ἄλ­­λους συ­ναφεῖς κλά­δους.

Share this post
          
 
   
Δημοσιεύθηκε στην ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΑ ΑΡΘΡΑ και χαρακτηρίσθηκε . Αποθηκεύστε τον μόνιμο σύνδεσμο.