Ο χαιρετισμός του Προέδρου του Τμήματος Θεολογίας ΑΠΘ κ. Παναγιώτη Σκαλτσή στο 3ο Βιβλικολειτουργικό Συνέδριο

Το Ψαλτήριο ως ποιητικός θησαυρός της παλαιάς Λατρείας, αλλά και της Εκκλησίας φωνή, είναι γεμάτο από υψηλά νοήματα που αγγίζουν την ψυχή του ανθρώπου, οικοδομούν την προς τον θεόν προσευχητική του αναφορά και καλλιεργούν μεταξύ μας αξίες πνευματικές και πανανθρώπινες, όπως π.χ. ειρήνη, γαλήνη, παρηγορία, φιλία, καταλλαγή, αγάπη και ελπίδα. «Τι γαρ ουν αν μάθοις εντεύθεν -γράφει ο Μέγας Βασίλειος- ου της ανδρείας το μεγαλοπρεπές; ου της δικαιοσύνης το ακριβές; ου σωφροσύνης το σεμνόν; ου το της φρονήσεως τέλειον; Ου μετανοίας τρόπον; Ουχ υπομονής μέτρα; Ουχ ό,τι αν είποις των αγαθών; Ενταύθα ένι θεολογία τελεία, πρόρρησις της δια σαρκός επιδημίας Χριστού, απειλή κρίσεως, αναστάσεως ελπίς, φόβος κολάσεως, επαγγελίαι δόξης, μυστηρίων αποκαλύψεις. Πάντα, ώσπερ εν μεγάλω τινί και κοινώ ταμιείω τη βίβλω των ψαλμών τεθησαύρισται».[1]

Σ’ αυτό λοιπόν το λογοτεχνικό και πνευματικό θησαυροφυλάκιο, ψαλμοί διδακτικοί, ψαλμοί μεσσιανικοί, ψαλμοί ικετήριοι, δοξολογικοί και ευχαριστήριοι κατά την δομή που γίνεται στην Σύντομη Εισαγωγή της πρόσφατης έκδοσης του Ψαλτηρίου από την Ελληνική Βιβλική Εταιρεία, περιέχουν «τον πάντα βίον των ανθρώπων, τας τε ψυχής διαθέσεις και τα των λογισμών κινήματα».[2]  Ό,τι δηλαδή έχει σχέση με την ιστορία της σωτηρίας του ανθρώπου εμπεριέχεται στο Ψαλτήριο. Καταγράφεται επίσης και η με την ικεσία, δοξολογία και ευχαριστία ευγνώμων ανταπόκριση του ανθρώπου στο μεγαλείο και την αγάπη του Θεού.

Αυτό το πνευματικό βάθος του Ψαλτηρίου, όπως και οι πτυχές που αφορούν την κατά το βιβλίο αυτό σχέση ιστορίας και λατρείας, τη λειτουργική του χρήση στην κοινή και κατ’ ιδίαν προσευχή, την παιδαγωγική του σημασία για την κατά Θεόν μόρφωση του ανθρώπου, τον προφητικό και εσχατολογικό του χαρακτήρα, φιλολογικά και κριτικά ζητήματα, προσπάθειες ποιητικής απόδοσής του και γενικότερα ό,τι εκφράζει ο ψαλμικός στίχος «Ψαλώ τω Θεώ μου έως υπάρχω» αποτελούν και το αντικείμενο του παρόντος Διεθνούς Επιστημονικού Συνεδρίου με τον τίτλο «Το Ψαλτήριο στη λειτουργική παράδοση και στη λαϊκή ευσέβεια της Ορθόδοξης Ανατολής».

Την σπουδαιότητα του Ψαλτηρίου για τη λειτουργική μας παράδοση την αναδεικνύει ο ιερός Χρυσόστομος όταν γράφει ότι κάνει την ανάσα μας να ευωδιάζει, όπως το μύρο, και σε κάθε Ακολουθία ο Δαυίδ έχει κεντρική θέση. «Εν εκκλησία παννυχίδες, και πρώτος και μέσος και τελευταίος ο Δαυίδ˙ εν ορθριναίς υμνολογίαις…εν αγροίς και εν ερημίαις…εν μοναστηρίοις χορός άγιος ταγμάτων αγγελικών, και πρώτος και μέσος και έσχατος ο Δαυίδ».[3]

Ξεχωριστή είναι επίσης και η συμβολή του Ψαλτηρίου στη λαϊκή ευσέβεια, η οποία βιώνει με το δικό της τρόπο όλη την εμπειρία της Εκκλησίας και αποκαλύπτει την πνευματική ωραιότητα της ορθόδοξης ζωής και παράδοσης.[4] Ο 50^ος Ψαλμός π.χ. ως ψαλμός μετανοίας, έχει κεντρική θέση στην καθημερινή ζωή του πιστού ανθρώπου. Το «Θού Κύριε» επίσης ως έκφραση αυτοσυγκράτησης και το «κοντός ψαλμός Αλληλούια» ως παραπομπή σε κάτι σύντομο, ακούγονται καθημερινά ακόμη και από ανθρώπους που μπορεί να μην έχουν άμεση σχέση με την Εκκλησία.

Όλα αυτά προμηνύουν και το πολύπλευρο ενδιαφέρον του παρόντος Συνεδρίου το οποίο και χαιρετίζω ευχόμενος καλήν επιτυχία και πλήρη ευόδωση των επιστημονικών στοχεύσεών του.

[1] Μεγάλου Βασιλείου, PG 29, 213.

[2] Μεγάλου Αθανασίου, PG 27, 41.

[3] Ιωάννου Χρυσοστόμου, PG 64, 12-13.

[4] Παναγιώτη Ι. Σκαλτσή, Λειτουργικές Μελέτες Ι, εκδ. Π. Πουρναρά, Θεσσαλονίκη 20017, σ. 225.

Φωτογραφίες: Δημοσθένης Τσαβδαρίδης