Περί Εὐθύνης
Κύριε Κοσμήτορα
Άγαπητοί Συνάδελφοι
Κυρίες καί Κύριοι
Ὁλοκληρώνεται σήμερα, ἀγαπητοί τελειόφοιτοι καί σέ λίγο νέοι πτυχιοῦχοι τοῦ Τμήματος Θεολογίας, ὁ κύκλος τῶν προπτυχιακῶν σας σπουδῶν, μέ ἀντικείμενο τή Θεολογική Ἐπιστήμη καί ὅ,τι αὐτό σημαίνει γιά τόν ἄνθρωπο, τήν Ἐκκλησία, τήν κοινωνία καί ὁλόκληρο τόν κόσμο. Πέρασαν τέσσερα, ἴσως καί παραπάνω, χρόνια στήν πόλη τῆς Θεσσαλονίκης, τήν πόλη τῶν μνημείων, τῆς ἱστορίας, τῆς λογοτεχνίας, τῆς ποίησης καί τῶν ξεχωριστῶν βιωμάτων, τήν πόλη τῆς ἔρευνας, τῆς ἐκκλησιαστικῆς ζωῆς καί τῆς Θεολογικῆς μαρτυρίας. Ἀπό ἐδῶ καί πέρα, μέ τό ἴδιο πνεῦμα τῆς εὐθύνης πού σᾶς διέκρινε κατά τήν περίοδο τῶν σπουδῶν σας, καλεῖσθε νά θεολογήσετε στόν κόσμο, ὅπου οἱ ἄνθρωποι δέν θεολογοῦν . «ἡ τοῦ κόσμου σοφία, κατά τόν Μέγα Βασίλειο, τά πρωτεῖα φέρεται (ὄχι μόνο τότε, ἀλλά νομίζω καί τώρα) παρωσαμένη τό καύχημα τοῦ σταυροῦ». Ἡ κοσμική δηλαδή σοφία ἔχει διαχρονικά τά πρωτεῖα, παραγκωνίζοντας τό καύχημα τοῦ Σταυροῦ, ἄρα καί τό τῆς Ἀναστάσεως φρόνημα. Ἡ προσωπική σας λοιπόν παρουσία στή σύγχρονη ἐποχή μέ τά δικά της προτάγματα, τά πάσης φύσεως διλήμματα, τούς προβληματισμούς καί τίς συγχύσεις, δέν μπορεῖ νά λειτουργήσει θετικά ἐάν δέν ἐμπνέεται ἀπό ὑψηλό αἴσθημα εὐθύνης. Κι ἐδῶ ταιριάζει ὁ λόγος τοῦ Ἕλληνα συγγραφέα. «Ν’ ἀγαπᾶς τήν εὐθύνη . νά λές ἐγώ μονάχος μου θά σώσω τόν κόσμο. Ἄν χαθεῖ, ἐγώ θά φταίω» (Νίκος Καζαντζάκης). Ὅσο κι ἄν ἀκούγεται ἐγωϊστικό ἐκφράζει τήν ἀποφασιστικότητα καί τή θέληση νά εἶναι κανείς ὑπεύθυνος ἀπέναντι στόν ἑαυτό του καί στούς ἄλλους. Νά γνωρίζει ὅτι ἡ δράση στή ζωή καί τήν κοινωνία δέν πηγάζει μόνο ἀπό τή σκέψη καί ἀλλά ἀπό τήν ἑτοιμότητα γιά ἀνάληψη εὐθύνης.
Σᾶς ὑπενθυμίζω ὅτι κατά τόν χρόνο τῆς σπουδῆς σας στά κείμενα καί τίς παραδόσεις τῶν καθηγητῶν σας ἀκούσατε νά γίνεται λόγος καί γιά τήν ἠθική τῆς εὐθύνης, γιά τήν ἠθική πού «τοποθετεῖ τό κέντρο βάρους στήν ὑπευθυνότητα τοῦ ἀνθρώπου καί τήν ἐλευθερία τῆς συνειδήσεώς του. Ὁ καθένας καλεῖται νά ἐνεργεῖ ἐλεύθερα καί ὑπεύθυνα, ἐκτιμῶντας σέ κάθε περίπτωση τά δεδομένα καί ἀποφασίζοντας προσωπικά γιά τό καλό καί σωστό τρόπο συμπεριφορᾶς καί δράσεως».
Τήν εὐθύνη ὡς στάση ζωῆς μᾶς τή δίδαξε ὁ ἴδιος ὁ Θεός δοκιμάζοντας τήν ἐλευθερία μας στόν παράδεισο. Τήν εὐθύνη ἐπίσης μᾶς τήν ἐνέπνευσε ὁ Χριστός μέ τό τῆς φιλανθρωπίας ἔργο του καί τή θυσία του πάνω στό σταυρό. Ὁ ἀποστολικός λόγος μᾶς παροτρύνει νά ζοῦμε «τό μυστήριον τῆς πίστεως ἐν καθαρᾷ συνειδήσει» καί νά ἔχουμε στό μυαλό μας ὅσα εἶναι «ἀληθῆ, ὅσα σεμνά, ὅσα δίκαια, ὅσα ἀγνά, ὅσα προσφιλῆ, ὅσα εὔφημα», ὅ,τι ἔχει σχέση μέ τήν ἀρετή καί εἶναι ἄξιο ἐπαίνου. Τό «πρᾶξις γάρ θεωρίας ἐπίβασις» τῆς πατερικῆς σκέψης ἔρχεται νά μᾶς ὑπενθυμίσει τήν εὐθύνη τῆς συνέπειας πού πρέπει νά ὑπάρχει ἀνάμεσα στά λόγια καί στά ἔργα μας, τό στόμα μας νά λαλεῖ σοφίαν καί ἡ μελέτη τῆς καρδιᾶς μας σύνεσιν.
Τό ἔργο τῆς θεολογικῆς μαρτυρίας καί τοῦ εὐαγγελικοῦ μηνύματος, ἀγαπητοί μου, στόν κόσμο προϋποθέτει τήν ἱκανότητά μας νά ξεπερνᾶμε τόν ἑαυτό μας γινόμενοι «τοῖς πᾶσι τά πάντα». Ἡ κοινωνία, ἡ οἰκογένεια, ἡ Ἐκκλησία, ὅλος ὁ κόσμος χρειάζεται ὑπεύθυνους ἀνθρώπους, μέ πνεῦμα θυσίας, μέ διάθεση αὐτοκριτικῆς καί συγγνώμης, μέ ὅρους διαλόγου, καταλλαγῆς καί διακονίας κατά τό «ὃς ἐάν θέλῃ γενέσθαι μέγας ἐν ὑμῖν, ἔσται ὐμῶν διάκονος». Αὐτός πού ἀναλαμβάνει τίς εὐθύνες του καί λέει ἐγώ φταίω καί ζητᾶ συγνώμη εἶναι μεγάλος ἡγέτης κατά μίαν εὔστοχη νομίζω ἄποψη.
Δική σας, δική μας – ὅλων εὐθύνη, εἶναι νά διορθωθοῦν τά κακῶς ἔχοντα καί νά μήν ὑπάρχει στόν κόσμο ἀδικία. Ἡ παρακμή π.χ. τῶν προτύπων, ἡ πνευματική κρίση πού ταλανίζει τό σύγχρονο ἄνθρωπο, ὁ πλησίον πού πάσχει, τό μῖσος πού δηλητηριάζει τίς μεταξύ μας σχέσεις, ὁ ἀποχριστιανισμός τῆς κοινωνίας, ἡ ταύτιση τῆς θρησκείας μέ τό σκοταδισμό καί τή διαφθορά, οἱ φονταμενταλιστικές ἀκρότητες, ἡ διασάλευση τοῦ ἀνθρωπολογικοῦ θεμελίου στίς μέρες μας, ἡ ὑποτίμηση γενικότερα τῆς ἀξίας τοῦ ἀνθρώπου ὡς εἰκόνας τοῦ Θεοῦ, ἡ ἀσύνετη χρήση τῆς τεχνολογίας, ἡ ἀπομείωση τῶν συστατικῶν τῆς ἀνθρώπινης φύσης (τά οἰκολογικά προβλήματα δηλαδή), ἡ κρίση στήν οἰκογένεια, ἡ σωστή ἀνατροφή τῶν παιδιῶν πού κινδυνεύουν ἀνά πᾶσα στιγμή ἀπό χίλιους δύο κινδύνους, εἶναι ζητήματα γιά τά ὁποῖα δέν πρέπει νά μένει κανείς ἀδιάφορος καί πρωτίστως ὁ θεολόγος, ἀπ’ ὅποιο μετερίζι ἀσκεῖ τό ἔργο τῆς διακονίας του.
Εἶναι νομίζω μεγάλο λάθος ὅλα τά παραπάνω καί πολλά ἄλλα ἀρνητικά γιά τή ζωή μας φαινόμενα νά τά προσπερνᾶμε ἢ νά μεταθέτουμε σέ ἄλλους τήν εὐθύνη πού ἔχουμε γιά τήν ἀντιμετώπισή τους. Μετά ἀπό κάποια ἡλικία, ἔλεγε ὁ Ἀβραάμ Λίνκολν, ὁ καθένας εἶναι ὑπεύθυνος γιά τό πρόσωπο πού ἔχει φτιάξει. Σίγουρα τό πρόσωπο αὐτό γιά νά ἔχει τή λάμψη τῆς χαρᾶς, τῆς εἰρήνης, τῆς ἐλπίδας καί τῆς συμφιλίωσης θά πρέπει νά φωτίζεται ἀπό τό φῶς τοῦ προσώπου τοῦ Χριστοῦ.
Ἡ ἀνάδειξη ἀκριβῶς ἐκ μέρους σας αὐτοῦ τοῦ προσώπου θά εἶναι ἔργο τέλειο, ἔργο πνευματικῆς πολιτείας καί μαρτυρία ὕψιστης εὐθύνης.
Θερμά συγχαρητήρια
Καλή πορεία στή ζωή σας
