Ιορδάνης Σαξονίας, Η γέννηση του τάγματος των αδελφών ιεροκηρύκων. Η μεταμόρφωση ενός προσωπικού οράματος σε συλλογικό τρόπο ζωής, (Εισαγωγή-κείμενο-μετάφραση-σχόλια Παναγιώτης Υφαντής), εκδόσεις Αρμός, Αθήνα 2016

Σύμφωνα με το όραμα του ιδρυτή του, το Τάγμα των Ιεροκηρύκων γεννήθηκε για να υπηρετήσει δύο θεμελιώδεις στόχους. Πρώτον, την πνευματική προκοπή και τον αγιασμό της αδελφότητας σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο και, δεύτερον, το κήρυγμα της πίστης. Η οργανική σχέση και συμπληρωματικότητα του διπλού στόχου του Τάγματος είναι προφανής. Από τη μια πλευρά, η εσωτερική κάθαρση και πνευματική προκοπή των Ιεροκηρύκων καθιστά το κήρυγμά τους πιο πειστικό, πιο αξιόπιστο και πιο αποτελεσματικό, με τη συνδρομή του προσωπικού παραδείγματος. Από την άλλη πλευρά, το κήρυγμα αποτελεί το εκφραστικό μέσο και, ταυτόχρονα, την κορύφωση της μέριμνας των αδελφών να καταστήσουν όλους τους ανθρώπους κοινωνούς της βιβλικής αλήθειας και πνευματικούς συνοδοιπόρους τους στον συχνά δύσβατο δρόμο της εν Χριστώ τελείωσης.

*

Η αρχειακή έρευνα έχει εντοπίσει το Libellus του Ιορδάνη της Σαξονίας σε δύο χειρόγραφα, που φυλάσσονται στην Μαρκιανή Βιβλιοθήκη της Βενετίας και στην Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου του Würzburg της βόρειας Βαυαρίας, αντίστοιχα. Το περιεχόμενο δύο ακόμη κωδίκων που παρέδιδαν το έργο μάς είναι γνωστό μόνο από έντυπες εκδόσεις. Στο πρώτο, που δεν υπάρχει πια και το οποίο ανήκε στην μονή του Προυλιέ, στηρίχθηκε μια έκδοση του Libellus δημοσιευμένη το 1719. Μέχρι τη Γαλλική Επανάσταση, οπότε χάθηκε, ο δεύτερος κώδικας, προερχόμενος από την περιοχή της Όσμα, είχε περιέλθει στην κατοχή  των βολλανδιστών Πατέρων, οι οποίοι το εξέδωσαν στα Acta Sanctorum. Αργότερα, το Libellus εκδόθηκε από τον Joachim Joseph Berthier το 1891 και από τον M. Canal το 1934. Ωστόσο, η θεωρούμενη ως εγκυρότερη και πληρέστερη μέχρι σήμερα κριτική του έκδοση είναι αυτή που επιμελήθηκε ο γερμανός μελετητής Heribert Christian Scheeben, στηριζόμενος στο προαναφερθέν χφ. της Μαρκιανής. Η έκδοση αυτή δημοσιεύθηκε στον 16^ο τόμο των Monumenta Ordinis Praedicatoris Historica το 1935.

Η παρούσα έκδοση και μετάφραση του Libellus, που παρουσιάζεται για πρώτη φορά στην ελληνική βιβλιογραφία, χωρίς να αγνοεί τις παραπάνω έντυπες εκδοχές του, στηρίζεται κυρίως στο κριτικό κείμενο του Scheeben, διορθώνοντας σιωπηρώς γλωσσικά σφάλματα και τυπογραφικές αβλεψίες. Από την έκδοση αυτή υιοθετούνται επίσης η δομή και η αρίθμηση των ενοτήτων. Όσον αφορά στη μετάφραση, βασική αρχή ήταν να διατηρηθεί στα νέα ελληνικά το απλό ύφος και η αφηγηματική ροή του πρωτοτύπου. Ωστόσο, η ιδιαιτερότητα της γλώσσας του Ιορδάνη επέβαλε σε ορισμένα σημεία του κειμένου –που δεν θα δυσκολευτούν να εντοπίσουν οι λατινομαθείς αναγνώστες– ορισμένους τολμηρούς ή έστω ευέλικτους μεταφραστικούς χειρισμούς. Οι χειρισμοί αυτοί συνεπάγονται μια συνειδητή απομάκρυνση από τους συμβατικούς κανόνες μιας πιστής αφοσίωσης στο πρωτότυπο, με γνώμονα όμως την πιστότερη μεταφορά της σκέψης του συγγραφέα και την πληρέστερη κατανόηση και πρόσληψή της από τον σύγχρονο αναγνώστη.

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Πρόλογος                                                                                                                11

Συντομογραφίες                                                                                                   17

Ι. ΕΙΣΑΓΩΓΗ

1. O Δομινικος Ντε Γκούζμαν και το Τάγμα των Ιεροκηρύκων

1.1.Ο βίος του Δομινίκου και η διαμόρφωση του Τάγματος                           21

1.2. Η πνευματική φυσιογνωμία του Δομινίκου

1.2.1. Βιβλική πιστότητα                                                                        36

1.2.2. Χριστοκεντρικότητα: Πνευματική «γυμνότητα» και εκούσια πτωχεία    39

1.2.3. Ασκητικότητα                                 46

1.2.4. Η αγάπη για τον πλησίον, το χάρισμα των δακρύων και η αδιάκοπη προσευχή      50

1.2.5. Το κήρυγμα ως χάρισμα και καθήκον                        55

1.3. Η συλλογική ενσάρκωση ενός προσωπικού οράματος: Οι πνευματικές αρχές και οι στοχεύσεις του Τάγματος των Ιεροκηρύκων                      60

1.3.1. Το προϋποθεσιακό πλαίσιο και η διττή στόχευση                        60

1.3.2. Η κληρονομιά της κοινοβιακής παράδοσης                                  66

1.3.3. Μελέτη και κήρυγμα                                                                70

1.3.4. Δύο εύγλωττες μαρτυρίες                                                           72

2.Ο Συγγραφέας, το Libellus  και η Παρούσα Εκδοση

2.1. Ο Ιορδάνης της Σαξονίας                                               76

2.2. Πατρότητα, σκοπός, χρόνος και τόπος σύνταξης του Libellus                  80

2.3. Το Libellus ως αγιολογική πηγή για τον Δομίνικο                            84

2.4. Η παρούσα έκδοση και μετάφραση του Libellus                               87

ΙΙ. Το κείμενο

Ιοrdanus de Saxonia

Libellus de initio Ordinis fratrum Praedicatorum                           94

Ιορδάνης Σαξονίας

Η γέννηση  του Τάγματος των αδελφών Ιεροκηρύκων                             95

ΙΙΙ. Σχολια                                                                                                              235

Επίμετρο

«Τι νιώθει ένας σημερινός δομινικανός διαβάζοντας το Libellus;»            255

Βιβλιογραφία

Πηγές                                                                                                          263

Βοηθήματα                                                                                                264