Ο Άγιος Αυγουστίνος στην Ανατολική και τη Δυτική Παράδοση. Πρακτικά ΙΑ΄ Διαχριστιανικού Συμποσίου, Επιμέλεια Παναγιώτης Αρ. Υφαντής, Εκδόσεις Πουρναρά, Θεσσαλονίκη 2012

Από τον πρόλογο του τόμου (του επίκ. καθ. Παναγιώτη Αρ. Υφαντή).

Στον παρόντα τόμο δημοσιεύονται οι εισηγήσεις στο ΙΑ’ Διαχριστιανικό Συμπόσιο με θέμα «Ο άγιος Αυγουστίνος στην ανατολική και τη δυτική παράδοση», που πραγματοποιήθηκε στη Ρώμη μεταξύ 3-5 Σεπτεμβρίου 2009 και το οποίο συνδιοργάνωσαν το Τμήμα θεολογίας της Θεολογικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και το Φραγκισκανικό Ινστιτούτο Πνευματικότητας του Ποντιφικικού Πανεπιστημίου Antonianum της Ρώμης. Το Συμπόσιο αυτό αποτελεί τον ενδέκατο κρίκο -καθώς γράφουμε αυτές τις γραμμές ήδη προετοιμάζεται ο δωδέκατος- μιας αλυσίδας συναντήσεων μεταξύ ορθοδόξων και ρωμαιοκαθολικών θεολόγων, ερευνητών και καθηγητών, που με αφετηρία το 1994 μέχρι σήμερα λαμβάνουν χώρα ανά τακτά χρο­νικά διαστήματα εκ περιτροπής στην Ελλάδα και στην Ιταλία.

Στόχος αυτών των συναντήσεων, σύμφωνα με τη σκοποθεσία των συνδιοργανωτών, είναι η κριτική μελέτη και ανάδειξη των κοινών πηγών που ενώνουν τις δύο παραδόσεις, την ανατολική και την δυτική, καθώς και η νηφάλια διερεύνηση των ποικίλων προβλημάτων που ακόμη στέκονται εμπόδιο στην πραγμάτωση του ρητού βιβλικού αιτήματος και της προσδοκίας της πιστεύουσας κοινότητας, η οποία σε κάθε ευχαριστιακή της σύναξη, προσεύχεται «υπέρ της ειρήνης του σύμπαντος κόσμου (…) και υπέρ της των πάντων ενώσεως»”. Αξίζει να σημειωθεί ότι η αλυ­σίδα αυτών των συναντήσεων δεν διεκόπη και συνέχισε να απο­τελεί έναν ανοιχτό δίαυλο κοινωνίας και επικοινωνίας μεταξύ των δύο πλευρών.

Στη μεν Ανατολή, παρότι ο επίσκοπος Ιππώνος για αιώνες ήταν αναγνωρισμένος ως ένας άγιος και μια πατερική αυθεντία, μετά από το σχίσμα άρχισαν οι πρώτοι τριγμοί για να προσλάβουν εσχάτως το σχήμα μιας πραγματικής και συστηματικής προσπάθειας αποδόμησης του αυγουστίνειου έργου, στο οποίο οι όψιμοι επικριτές εντόπισαν, έστω εν σπέρματι, όλες τις μετα­γενέστερες “παρεκκλίσεις” της δυτικής πνευματικότητας (ψυχο­λογισμός, δικαιική σωτηριολογία, δαιμονοποίηση του σώματος, πνευματικός ατομισμός και σπιριτουαλισμός κ.λπ.), θεολογίας και εκκλησιολογίας (ανθρωπομορφική τριαδολογία, filioque, πα­πικό αλάθητο κλπ). Στη λατινόφωνη Δύση, από την άλλη πλευρά, η πρόσληψη, η χρήση και η εμπέδωση της αυγουστίνειας σκέ­ψης εκ μέρους των θεσμικών διαχειριστών της αγιολογικής του μνήμης και των αμεσότερων μελετητών του έργου του εξέβαλε στον λεγόμενο “αυγουστινισμό”. Ήτοι, σε ένα σύνθετο πλέγμα ερμηνευτικών χειρισμών, παγιώσεων, δογματοποιήσεων ή απλώς καταχρήσεων της μιας ή της άλλης όψης και κυρίως άποψης του Αυγουστίνου, προκειμένου να επενδυθούν με δεσμευτικό κύρος και αναμφισβήτητη αυθεντία οι εκάστοτε ιεραρχικές, ποιμαντι­κές ή πνευματικές επιλογές και λύσεις σε σύστοιχα προβλήματα και αιτήματα κάθε εποχής. Κοινός παρονομαστής στις παραπά­νω περιπέτειες της μνήμης και του έργου του Αυγουστίνου στην Ανατολή και στη Δύση οι σκόπιμες ή ασύνειδες παρερμηνείες, οι ιδεολογικές προβολές και οι ομολογιακές επενδύσεις εν αγνοία ή και εις βάρος του προσώπου και του έργου.

Η αντιφατική διαπίστωση αφενός της διαχρονικής και καθολι­κής αναγνώρισης του Αυγουστίνου ως αυθεντίας στον χώρο της χριστιανικής εμπειρίας και σκέψης και αφετέρου οι προαναφερθείσες περιπέτειες της μνήμης του καθώς και οι συχνά αντίθετες διαδρομές της στις κατά τόπους και κατά καιρούς πραγματώ­σεις του εκκλησιαστικού γεγονότος, αναδεικνύει τον επίσκοπο Ιππώνος σε ένα «σημείο αντιλεγόμενον», εξαιρετικά προκλητικό για την σύγχρονη θεολογική σκέψη καθώς και για την αγιολογι­κή συνείδηση της σημερινής πιστεύουσας κοινότητας. Αυτές οι περιπέτειες και οι διαδρομές της μνήμης του Αυγουστίνου και της διαχείρισης της μνήμης του, μαζί με το θεολογικό μελάνι που χύθηκε σπάταλα για την ενδυνάμωση ή την αμφισβήτηση, την υπεράσπιση ή την ανασκευή, την επιστροφή ή τη λοξοδρόμηση τους, ανάλογα με τις εποχή και τις ιδιαίτερες ανάγκες της, κα­τέστησαν το θέμα του παρόντος Συμποσίου διπλά ελκυστικό για τους συμμετέχοντες. Καθένας από τους οποίους, αφού αναμετρήθηκε με τα ερμηνευτικά στερεότυπα, τις παγιωμένες προκα­ταλήψεις ή τις ποικίλες σκοπιμότητες που συσσώρευσε η βιβλι­ογραφία και η νοοτροπία της ομολογιακής του ιδιαιτερότητας, στη διάρκεια του Συμποσίου είχε τη δυνατότητα να στοχαστεί, να συζητήσει και, ενδεχομένως, να καταλήξει σε ερμηνευτικές λύσεις και υπερβάσεις, ικανές να ανταποκριθούν σε μια τίμια, ειλικρινή και σύγχρονη αποτίμηση του έργου και του προσώπου.

Φωτογραφικό στιγμιότυπο από το 12ο Διαχριστιανικό Συμπόσιο (30/08-2/09/2011)

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Σημείωμα του Προέδρου του Τμήματος Θεολογίας Α.Π.Θ. για την ελληνική έκδοση… ix

Προλόγισμα του επιμελητή …xi

Πρόγραμμα Συμποσίου…. xvii

Χαιρετισμός της αυτού θειότητος πάπα Ρώμης κ.κ. ΒΕΝΕΔΙΚΤΟΤ ΙΣΤ’…. xxi

Χαιρετισμός του Μακαριωτάτου Αρχιεπισκόπου Αθηνών και Πάσης Ελλάδος κ.κ. ΙΕΡΩΝΥΜΟΥ …….. xxv

Χαιρετισμός του Σεβ. Μητροπολίτου Ιωαννίνων κ.κ. ΘΕΟΚΛΗΤΟΥ…….. xxvii

Χαιρετισμός του Σεβ. Μητροπολίτου Δημητριάδος κ.κ. ΙΓΝΑΤΙΟΥ……. xxxix

Χαιρετισμός του Σεβ. Μητροπολίτου Σύρου κ.κ. ΔΩΡΟΘΕΟΥ…………….. xxxi

Χαιρετισμός της Προέδρου της Ομοσπονδίας Αυγουστινιανών Μονών Ιταλίας “MADONNA DEL BUON CONSIGLIO” αδελφής MARIA RITA PICCIONE O.S.A… xxxiii

Εισαγωγή του Προέδρου του Φραγκισκανικού Ινστιτούτου Πνευματικότητας του Ποντιφικικού Πανεπιστημίου Antonianum π. PAOLO MARTINELLI…………. xxxvii

Εισαγωγή του Κοσμήτορα της Θεολογικής Σχολής του Α.Π.Θ. κ. ΙΩΑΝΝΗ ΚΟΓΚΟΥΛΗ……… xlv

Εισαγωγή του Προέδρου του Τμήματος Θεολογίας του Α.Π.Θ. κ. ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΚΑΪΜΑΚΗ……….. xlivii

ΙΩΑΝΝΗΣ ΣΠΙΤΕΡΗΣ

Ο Άγιος Αυγουστίνος σε Ανατολή και Δύση………… 1

ΓΕΩΡΓΙΟΣ Δ. ΜΑΡΤΖΕΛΟΣ

Νους και βούληση κατά τον ιερό Αυγουστίνο και την ελληνική πατερική παράδοση… 11

JOHANNES Β. FREYER

Ο αυγουστινισμός και οι φραγκισκανοί…….. 27

NELLO CIPRIANI

Η τριαδολογία του αγίου Αυγουστίνου με έμφαση στην περί Αγίου Πνεύματος διδασκαλία του………. 35

ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΑΡ. ΥΦΑΝΤΗΣ

Η γλυκύτητα του Θεού στον Αυγουστίνο Ιππώνος και στον Συμεών τον Νέο Θεολόγο. Παράλληλες αναγνώσεις…………. 59

ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ I. ΣΚΑΛΤΣΗΣ

Ο ιερός Αυγουστίνος στο εορτολόγιο και την υμνογραφία…….. 79

VITTORINO GROSSI

Η ανθρωπολογία του αγίου Αυγουστίνου σε διάλογο με τη σύγχρονη ανατολική θεολογία………. 123

ΦΩΤΙΟΣ Σ. ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ

Η θεία χάρη στον ιερό Αυγουστίνο και την ανατολική πατερική παράδοση………. 153

ΠΕΤΡΟΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗΣ- ΜΙΛΤΙΑΔΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ

Αυγουστίνος-Παύλος-Νόμος: Το πρόβλημα της ανθρώπινης σεξουαλικότητας……. 165

ROBERT DODARO

Ο Αυγουστίνος Ιππώνος γύρω από το ζήτημα της πνευματικής τελειότητας του ανθρώπου…. 203

MARIA GRAZIA MARA

Ο Αυγουστίνος και ορισμένοι Έλληνες Πατέρες: Ο Ωριγένης και ο Ιωάννης Χρυσόστομος … 229

ΑΝΝΑ ΚΟΛΤΣΙΟΥ-ΝΙΚΗΤΑ

Ελληνικές μεταφράσεις έργων του ιερού Αυγουστίνου. Κίνητρα και σκοποί ………. 247

ΧΡΗΣΤΟΣ ΑΡΑΜΠΑΤΖΗΣ

Η τιμή και το κύρος του ιερού Αυγουστίνου στην μεταβυζαντινή γραμματεία……… 265

BASILIO PETRA

Το ψεύδος κατά τον Αυγουστίνο υπό το φως της σύγχρονης (ορθόδοξης) ηθικής σκέψης…. 281

ΝΙΚΟΣ ΜΑΓΓΙΩΡΟΣ Ο Ιερός Αυγουστίνος στην Κανονική Παράδοση της Ανατολής……. 299

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Μέγας Εσπερινός της Κυριακής, 6 Σεπτεμβρίου 2009. Ειδική ακολουθία επί τη λήξει των εργασιών του Συμποσίου προς τιμήν του ιερού Αυγουστίνου………….. 327

Περιεχόμενα ………………………….. 343

Share this post
          
 
   
Δημοσιεύθηκε στην ΒΙΒΛΙΑ και χαρακτηρίσθηκε . Αποθηκεύστε τον μόνιμο σύνδεσμο.