Οι απαρχές της σύνδεσης Θεολογίας και Παιδαγωγικής ανάγονται, σύμφωνα με τη χριστιανική παράδοση, στην εποχή του σοφού βασιλιά Σολομώντα. Είναι τα κείμενα εκείνα που συνδέονται με το όνομα αυτού του βασιλιά που προσαρμόζουν τη συσσωρευμένη εμπειρία των γειτονικών με τον Ισραήλ λαών στον τρόπο σκέψης και στην ιδιοσυγκρασία του Ισραήλ, μετασχηματίζοντάς την έτσι από εμπειρική σκέψη για την αντιμετώπιση των δυσκολιών της ζωής σε εμπειρία ζωής με τον Θεό. Ο όρος “Σοφία” αποκτά κατ’ αυτόν τον τρόπο θρησκευτικά χαρακτηριστικά και χαρακτηρίζει αυτόν που φέρεται με δικαιοσύνη προς τον συνάνθρωπό του. Στα κείμενα της Παλαιάς Διαθήκης ως “σοφός” χαρακτηρίζεται ο δίκαιος και ευσεβής άνθρωπος και η σοφία ταυτίζεται με την ευσέβεια, ενώ αντίθετα η αδικία και η ασέβεια χαρακτηρίζονται ως “αφροσύνη”.
Αναμφίβολα στα έργα της σοφιολογικής γραμματείας θα μπορούσε να αναζητήσει κανείς πλήθος συμβουλών και διδαχών που απευθύνουν οι γονείς προς τα παιδιά τους ή αναφέρονται στο ρόλο των γονέων στη διαπαιδαγώγηση των παιδιών ή στις υποχρεώσεις των παιδιών προς τους γονείς τους. Το αποτέλεσμα όλης αυτής της μελέτης θα ήταν, βέβαια, η πολύ καλή γνώση των παιδαγωγικών αρχών και μεθόδων της εποχής που γράφτηκαν τα κείμενα αυτά, ελάχιστη όμως πρακτική αξία θα είχε αυτό για τη σύγχρονη εποχή, καθώς σήμερα οι σχέσεις γονέων και παιδιών διέπονται από εντελώς διαφορετικές αρχές και ουδείς θα διενοείτο να αναθρέψει τα παιδιά του με μεθόδους που εφαρμόζονταν πριν από 2.500 χιλιάδες χρόνια. Δεν πρέπει όμως να παραθεωρείται η αλήθεια ότι τα κείμενα αυτά διασώζουν μια βασική αρχή, η οποία δεν βρίσκεται τόσο στο περιεχόμενο των διδαχών τους όσο στις θεολογικές τους προϋποθέσεις. Η αρχή αυτή, η οποία θα μπορούσε να αποτελέσει και σήμερα τη βάση για την αναζήτηση ενός μοντέλου ανθρωπιστικής παιδείας, συνοψίζεται στην υπενθύμιση με την οποία αρχίζει ή τελειώνει κάθε συλλογή γνωμικών στα σοφιολογικά έργα: Ἀρχὴ σοφίας φόβος Κυρίου.
Σήμερα όλο και περισσότεροι άνθρωποι καλής θέλησης αναγνωρίζουν ότι το σχολικό θρησκευτικό μάθημα δεν μπορεί να υποκαταστήσει την κατήχηση των χριστιανών νέων που γίνεται ή πρέπει να γίνεται στο πλαίσιο της ενορίας και που αποσκοπεί στην καλλιέργεια χριστιανικής συνείδησης και στην παροχή χριστιανικής παιδείας. Από την άλλη όμως όλο και περισσότεροι άνθρωποι σήμερα αναγνωρίζουν ότι η ασφάλεια, η σταθερότητα και η πρόοδος ενός κράτους εξαρτώνται από την παιδεία του, από το μορφωτικό επίπεδο του λαού του, και όχι από τον αριθμό των επιστημόνων που διαθέτει ή των ειδικών. Και δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το μάθημα των Θρησκευτικών, απαλλαγμένο από τα κατηχητικά χαρακτηριστικά του, μπορεί να προβάλλει, μέσα σε μια εποχή απόλυτου ευτελισμού και απαξίωσης του ανθρώπινου προσώπου, τις διαχρονικές ανθρώπινες αξίες της αγάπης του αλληλοσεβασμού και της αλληλεγγύης.
Σε μια εποχή απόλυτου αποπροσανατολισμού και πνευματικής αποχαύνωσης το καθήκον των θεολόγων για πιο συνειδητή μαρτυρία της εμπειρίας τους από τη σχέση τους με τον Θεό προβάλλει περισσότερο επιτακτικό από ποτέ. Υπό την προϋπόθεση, βέβαια, ότι δεν θα προσπαθήσουν να επιβάλλουν την αλήθεια τους, δεν θα κηρύξουν μια ρομαντική επιστροφή σε ένα δήθεν ιδανικό παρελθόν ούτε θα υπηρετήσουν ξεπερασμένες αξίες, αλλά να γίνουν μια φωνή ελπίδας που θα αντιπαραθέσει στα σημερινά αδιέξοδα το όραμα μιας κοινωνίας χωρίς αποκλεισμούς που θα αναζητήσει μια έντιμη διέξοδο ανάμεσα από τις παγίδες της απόλυτης ατομοκρατίας του “create your own myth” από τη μια μεριά και του ολοκληρωτισμού στον οποίο οδηγεί ο φουνταμενταλισμός από την άλλη. Γιατί αυτό που περισσότερο από οτιδήποτε άλλο έχει ανάγκη ο κόσμος σήμερα είναι να ακουστεί μια νηφάλια και επιστημονικά τεκμηριωμένη θεολογική φωνή που θα αντιπαρατεθεί στις κραυγές και τον παραλογισμό που εκτοξεύονται καθημερινά από τα τηλεοπτικά παράθυρα και τα διάφορα μέσα μαζικής ενημέρωσης και κοινωνικής δικτύωσης.
Πιστεύοντας πως στόχος της σημερινής ημερίδας είναι η αναζήτηση αυτής ακριβώς της νηφάλιας φωνής προς την κατεύθυνση της καλλιέργειας της πραγματικής παιδείας, εύχομαι επιτυχία στις εργασίες της.
