Τα πορίσματα του διεθνούς επιστημονικού συνεδρίου με θέμα: “Ο πάπας Λέων Α΄, ως γέφυρα διαλόγου Ανατολής και Δύσης”

Τα πορίσματα του συνεδρίου ανακοινώθηκαν από τον Δρ. Θεολογίας του ΑΠΘ κ. Αθανάσιο Τζιερτζή

Στη Θεσσαλονίκη από την 20^ή έως την 21^η Απριλίου 2015 πραγματοποιήθηκε Διεθνές Επιστημονικό Συνέδριο με θέμα «Ο Πάπας Λέων Α΄ ως γέφυρα διαλόγου μεταξύ Ανατολής και Δύσης». Το Συνέδριο διοργάνωσε ο Τομέας Εκκλησιαστικής Ιστορίας, Χριστιανικής Γραμματείας, Αρχαιολογίας και Τέχνης του Τμήματος Θεολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και το Ινστιτούτο για την Οικουμενική Θεολογία, Ανατολική Ορθοδοξία και Πατερική Γραμματεία  της Σχολής Καθολικής Θεολογίας του Πανεπιστημίου του Graz. Την επιστημονική επιτροπή απετέλεσαν εκ των δύο Σχολών οι καθηγητές Φώτιος Ιωαννίδης, Pablo Argarate, Χρήστος Αραμπατζής και η καθηγήτρια και Διευθύντρια του Τομέα κ. Μαρία Καζαμία Τσέρνου.

Η τελετή έναρξης του συνεδρίου πραγματοποιήθηκε τη Δευτέρα 20 Απριλίου 2015 στην αίθουσα συνεδριάσεων της Θεολογικής Σχολής Θεσσαλονίκης. Χαιρετισμούς απηύθυναν εκ μέρους του Παναγιωτάτου Μητροπολίτου Θεσσαλονίκης κ. κ. Ανθίμου ο πανοσιολογιώτατος αρχιμανδρίτης π. Μεθόδιος Αλεξίου, προϊστάμενος του Μητροπολιτικού Ναού Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά, ο κοσμήτορας της Θεολογικής Σχολής κ. Μιλτιάδης Κωνσταντίνου, ο Πρόεδρος του Τμήματος Θεολογίας κ. Χρυσόστομος Σταμούλης, ο Πρόεδρος του Τμήματος Ποιμαντικής και Κοινωνικής Θεολογίας κ. Θεόδωρος Γιάγκου και ο καθηγητής κ. Pablo Argarate ως εκπρόσωπος του Πανεπιστημίου του Graz.

Το συνέδριο εκτυλίχτηκε σε τρεις συνεδρίες, μία πρωινή και δύο απογευματινές, κατά τις οποίες ανακοίνωσαν τις εισηγήσεις τους δεκατρείς καθηγητές (Cesare Alzati, Φώτιος Ιωαννίδης, Angelo Di Berardino, Συμεών Πασχαλίδης, Pablo Argarate, Χρήστος Αραμπατζής, Χαράλαμπος Ατματζίδης, Gunnar af Hallstrom, Victor Yudin, Βασίλειος Κουκουσάς, π. Γεώργιος Δράγας, Γρηγόριος Λαρεντζάκης, Michel Cozic) και δύο καθηγήτριες Πανεπιστημίου (Ευαγγελία Αμοιρίδου, Γλυκερία Χατζούλη) της ημεδαπής και του εξωτερικού. Όλες οι συνεδρίες είχαν την ίδια δομή, με πέντε ομιλίες η καθεμιά. Οι δύο πρώτες διανθίστηκαν από ενδιάμεσο διάλλειμα, ενώ ακολούθησε συζήτηση με αφορμή την παρέμβαση παρισταμένων καθηγητών και καθηγητριών Πανεπιστημίου. Το Συνέδριο παρακολούθησε πλήθος ακροατών διαφόρων ηλικιών, κληρικών και λαϊκών, φοιτητών και φοιτητριών.

Η πρώτη συνεδρία ασχολήθηκε με

α) το δικαίωμα που παραχωρήθηκε στους προκαθημένους συγκεκριμένων επισκοπών να ενεργούν στο όνομα της ρωμαϊκής Εκκλησίας και με τη δική της αυθεντία, εντός των ορίων της εκκλησιαστικής τους δικαιοδοσίας, με αφορμή επιστολή του Πάπα Λέοντος στον Επίσκοπο Θεσσαλονίκης Αναστάσιο,

β) τον Πάπα Λέοντα ως θρησκευτικό ηγέτη στην εποχή του,

γ) τις ομιλίες του για το Πάθος του Κυρίου,

δ) τις χριστιανικές εορτές κατά τον Πάπα Λέοντα,

και ε) τη θέση του στη βυζαντινή Αγιολογική Παράδοση.

Στη δεύτερη συνεδρία εξετάστηκαν

α) ο Κύκλος της Γεννήσεως στους λόγους του Λέοντος του Μεγάλου,

β) η θέση του Πάπα Λέοντος στη Γραμματεία της Ανατολής από τον 5^ο έως τον 7^ο αιώνα,

γ) η πρόσληψη της Βίβλου από τον Πάπα Λέοντα στην 28^η επιστολή του,

δ) οι όροι lex orandi και lex credendi στις ομιλίες του πάπα Λέοντος,

και ε) μερικές απόψεις για την επίδραση που άσκησε ο ιερός Αυγουστίνος στον Πάπα Λέοντα ιδιαίτερα στο ζήτημα αντιμετώπισης των Μανιχαίων.

Το πρωινό της δεύτερης ημέρας δεν παρέμεινε ανεκμετάλλευτο, αλλά το Συνέδριο διασταύρωσε τον δρόμο του με τη Διεθνή Επιστημονική Ημερίδα που πραγματοποιήθηκε στο Γ΄ αμφιθέατρο του Κέντρου Διάδοσης Ερευνητικών Αποτελεσμάτων υπό την αιγίδα της Κοσμητείας της Θεολογικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου με τίτλο «Πρότυπα θρησκευτικών ηγετών στον 21^ο αιώνα», αφιερωμένη στον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο και τον Πάπα Ρώμης Φραγκίσκο. Χαιρετισμό απέστειλε ο Περιφερειάρχης Κεντρικής Μακεδονίας κ. Απόστολος Τζιτζικώστας, ενώ εκ μέρους των Πρυτανικών Αρχών χαιρέτισε την εκδήλωση η Αναπληρώτρια Πρύτανης και Καθηγήτρια του Τμήματος Ψυχολογίας κ. Αριάδνη Στογιαννίδου. Η Ημερίδα αποτελείτο από δύο συνεδρίες, στις οποίες ομίλησαν οκτώ καθηγητές Πανεπιστημίου (Μητροπολίτης Αρκαλοχωρίου, Καστελλίου και Βιάννου Ανδρέας Νανάκης, Αρχιεπίσκοπος Καθολικών Κέρκυρας Ιωάννης Σπιτέρης, Pablo Argarate, Παναγιώτης Υφαντής, Στυλιανός Τσομπανίδης, Γρηγόριος Λαρεντζάκης, Πέτρος Βασιλειάδης, Χρήστος Τσιρώνης). Οι εισηγήσεις περιστράφηκαν τόσο γύρω από την προσωπικότητα, τη δράση, τον λόγο και την ποιμαντική των δύο τιμωμένων προκαθημένων όσο και στην επικοινωνία Ρώμης – Κωνσταντινούπολης, την πορεία του διαλόγου, αλλά και την ιεραποστολική αποτίμηση, καθώς και την κοινωνική και ηθική θεώρηση της «Χαράς του Ευαγγελίου».

Το Διεθνές συνέδριο συνεχίστηκε το απόγευμα της 21^ης Απριλίου με την τρίτη συνεδρία, στην οποία προσεγγίστηκαν:

α) η στάση του Πάπα Λέοντος προς την πολιτική εξουσία,

β) η χριστολογία του,

γ) οι εικονογραφικές απεικονίσεις του,

δ) η στάση του απέναντι στο πρωτείο,

και ε) η ποιμαντική του Πάπα Λέοντος σύμφωνα με την 95^η ομιλία του βασισμένη στη δύναμη και τη χαρά της πίστης.

Ακουσίως με τις διασταυρούμενες δύο επιστημονικές συναντήσεις δημιουργήθηκε ένα σχήμα: ένας νοερός Σταυρός, του οποίου την κάθετη κεραία αποτέλεσε το Επιστημονικό Συνέδριο που ασχολήθηκε με τον Πάπα Λέοντα μέσα στον χρόνο, από τον επίγειο βίο και το έργο του έως την αγιοκατάταξή του και τις αναφορές στο όνομά του από τους Πατέρες της Εκκλησίας και τα αγιολόγια κατά τα ύστερα χρόνια της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Τα δύο τρίτα αυτού του βασικού κορμού τέμνει η οριζόντια κεραία της Επιστημονικής Ημερίδας, η οποία ήταν αφιερωμένη σε προσωπικότητες του παρόντος, στον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο και τον Πάπα Φραγκίσκο, κάνοντας μνεία στις τελευταίες επαφές της Ρώμης με την Κωνσταντινούπολη.

Κατά το Επιστημονικό Συνέδριο καταδείχτηκε η πολυσχιδής προσωπικότητα του αγίου Πάπα Λέοντος Α΄, η ποιμαντική του μέριμνα, οι πρωτοβουλίες και οι παρεμβάσεις του σε μια εποχή κρίσιμη, τα μέσα του 5^ου αιώνος, τόσο σε ζητήματα πνευματικά πριν και κατά τη διεξαγωγή της Δ΄ Οικουμενικής Συνόδου στα 451 στη Χαλκηδόνα όσο και σε θέματα πολιτικής φύσης κατά την κατάρρευση του δυτικού τμήματος της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και την εισβολή των Βανδάλων στη Ρώμη. Με τη διοργάνωση αυτού του Επιστημονικού Συνεδρίου ο άγιος Πάπας Λέοντας ο Α΄ γίνεται τοιουτοτρόπως ο pontifex, oποντίφηκας, ο γεφυροποιός, αυτή τη φορά μεταξύ των δύο παλαίφατων εδρών, της Ρώμης και της Νέας Ρώμης, μέσα από τις εισηγήσεις των καθηγητών Θεολογικών Σχολών. Σε μια εποχή βομβαρδισμένη από άπειρες πληροφορίες και χαρακτηρισμένη από την έλλειψη προτύπων προς μίμηση, ο Πάπας Λέων Α΄ δύναται να αποτελέσει τον ασφαλή οδοδείκτη που αναδύεται από τον κοινό θησαυρό των Αγίων και την κοινή παράδοση και να μας καθοδηγήσει σε απάνεμους λιμένες σε μία εποχή αβεβαιότητας, σύγχυσης, πολέμων, φανατισμού, πνευματικής και κατ’ επέκταση οικονομικής κρίσης. Η δυναμική προσωπικότητά του Πάπα Λέοντος Α΄ θα μπορούσε να παραλληλιστεί με τις σύγχρονες μορφές των σημερινών προκαθημένων της Ρώμης και της Νέας Ρώμης: του Πάπα που βαδίζει την οδό του Σταυρού στο Κολοσσαίο υπενθυμίζοντας τα μαρτύρια των χριστιανών των πρώτων αιώνων, και του Οικουμενικού Πατριάρχη που συνεχίζει να σηκώνει, όπως οι προκάτοχοί του από τον Γεννάδιο Σχολάριο και εξής, τον Σταυρό του μαρτυρίου στη Βασιλίδα των Πόλεων, αλλά και να καταθέτει τη μαρτυρία της Ορθοδοξίας και της Ρωμιοσύνης ανά την Οικουμένη.