* Οι περισσότερες φωτογραφίες που συνοδεύουν την παρούσα δημοσίευση αποτελούν στιγμιότυπα από το συνέδριο και δεν περιλαμβάνονται σε αυτές οι ομιλητές από το εξωτερικό.
Valerie Karras, «Μερικά θεολογικά προβλήματα στα επιχειρήματα ενάντια στη χειροτονία των γυναικών».
Οι συζητήσεις σχετικά με την επαναφορά της χειροτονημένης γυναικείας διακονίας και το ζήτημα της χειροτονίας των γυναικών στην ιερωσύνη, έχουν οδηγήσει σε μια ποικιλία επιχειρημάτων που βασίζονται σε νέες ή προσαρμοσμένες προοπτικές στους τομείς της θεολογικής ανθρωπολογίας και της λειτουργικής θεολογίας, καθώς και σε διαφορετικές απόψεις σχετικά με τις παραμέτρους της στατικής μονιμότητας έναντι της πολιτισμικής αφομοίωσης σε σχέση με τις προς χειροτονία τάξεις. Δυστυχώς, πολλά απ’ αυτά τα επιχειρήματα προέρχονται από apriori απόψεις ότι οι γυναίκες δεν μπορούν και δεν πρέπει να χειροτονούνται, με αποτέλεσμα η προσπάθεια να διαμορφωθούν θεολογικά επιχειρήματα για να υποστηρίξουν μια προαποφασισμένη άποψη είχε, ακούσια, αρνητικές συνέπειες σε σχέση με τόσο πολύπλοκα θέματα, όπως της σωτηριολογίας της Ενσάρκωσης, καθώς συσχετίζει τις γυναίκες με τη συμβολική και εικονική λειτουργία του ιερέα στη λειτουργία. Η παρούσα εισήγηση θα παρέχει μια επισκόπηση και μια σύντομη κριτική μερικών από τα παραπάνω επιχειρήματα.
Phyllis Zagano, Διακόνισσες στη Ρωμαιοκαθολική παράδοση: επιχειρήματα του παρελθόντος και πιθανότητες του μέλλοντος
Η εισήγηση συζητά τα επιχειρήματα του παρελθόντος και του μέλλοντος σε σχέση με το θέμα της χειροτονίας των γυναικών ως διακόνων στην Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία, η οποία, παρά την κοινή καθολική-ορθόδοξη ιστορία των διακονισσών, χρησιμοποιεί επιχειρήματα κατά της χειροτονίας των γυναικών, μεταφέροντας τα και στο βαθμό του διακόνου (Ο όρος που χρησιμοποιείται ευρέως στο πλαίσιο της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας είναι γυναίκες διάκονοι και όχι διακόνισσες, ο οποίος δηλώνει το μη χειροτονημένο πρόσωπο).
Ο θεσμός των διακονισσών έχει καταργηθεί στη Δύση από τον 12ο αιώνα και δεν έχει αναβιώσει. Οι αντιρρήσεις για την αναβίωση είναι: 1) ο θεσμός των διακονισσών ήταν ένας ξεχωριστός, ειδικός, μη-μυστηριακός βαθμός και 2) για να μπορέσει κάποιος να χειροτονηθεί μυστηριακά πρέπει να μπορεί να εκπροσωπήσει το Χριστό με φυσικό τρόπο. Αυτό το τελευταίο είναι γνωστό ως το ‘επιχείρημα της εικόνας’.
Το επιχείρημα της εικόνας παρουσιάστηκε και αναπτύχθηκε θεολογικά στο κείμενο του Βατικανού Inter Insigniores το 1976, κείμενο ενάντια στην ιεροσύνη των γυναικών, αλλά το ίδιο επιχείρημα δεν υπάρχει στο Κείμενο του Πάπα Ordinatio Sacerdotalis to 1994.
Η Β΄ Βατικάνεια επίσημα προχώρησε στην αναβίωση του βαθμού του διακόνου ως βαθμού της ιεροσύνης, ενώ οι ανεπίσημοι διάλογοι για τις γυναίκες και το βαθμό του διακόνου δεν αξιοποιήθηκαν και δεν έγιναν πράξη, παρόλο που η Ιερά Σύνοδος του Όρους του Λιβάνου το 1736 περιείχε κανόνες- οι οποίοι εγκρίθηκαν από τον Πάπα-που αφορούσαν την χειροτονία των γυναικών ως διακόνων.
Το έργο της Βατικάνειας Διεθνούς Θεολογικής Επιτροπής (ITC) (1992-1997) υποστήριξε τη δυνατότητα γυναικών διακόνων, αλλά δεν δημοσιεύτηκε ποτέ επίσημα. Ένα νεώτερο κείμενο της ίδιας επιτροπής (2002) συμπεριλαμβάνει την ίδια άποψη, αλλά αφήνει την αναβίωση του θεσμού «στο λειτούργημα της διάκρισης» μέσα στην Εκκλησία.
Σπυριδούλα Αθανασοπούλου-Κυπρίου, Η χειροτονία των γυναικών και το εσχατολογικό σώμα: προς μια ορθόδοξη ανθρωπολογία πέρα από τη διαφορά φύλου
Ο σκοπός της εισήγησής μου είναι να αναλύσω και να προκαλέσω την κατασκευή της Χριστιανικής Ορθόδοξης ανθρωπολογίας πέρα από τη σεξουαλική ιδεολογία και προς το εσχατολογικό σώμα. Ανάμεσα στα επιχειρήματα της Ρωμαιοκαθολικής και της Ορθόδοξης εκκλησίας ενάντια στη χειροτονία των γυναικών, το φύλο του ενσαρκωμένου Λόγου του Θεού μοιάζει βασικό και κάνει το θηλυκό πρόσωπο αδύναμο να εκπροσωπήσει το Χριστό. Παρόλο που αυτοί που διαφωνούν με τη χειροτονία αναγνωρίζουν: α) το γεγονός ότι σκοπός της ενσάρκωσης ήταν η αποκατάσταση της ενότητας της διηρημένης ανθρώπινης φύσης και β) το γεγονός ότι εν Χριστώ άνδρες και γυναίκες είναι ίσοι, υποστηρίζουν ότι η σεξουαλική διαφορά αποτελεί δομικό χαρακτηριστικό της ανθρώπινης φύσης (και όχι απλώς ένα εξωτερικό στοιχείο) και ότι άνδρες και γυναίκες είναι διαφορετικοί όχι γιατί κάθε ανθρώπινο πρόσωπο είναι μοναδικό, αλλά στη βάση του βιολογικού τους σώματος. Πίσω από αυτό το επιχείρημα κρύβεται μια ιδεολογία του φύλου που υποστηρίζει ότι τα ανθρώπινα όντα διαχωρίζονται σε βιολογικά φύλα από τη φύση. Σε αυτήν την εισήγηση προτείνω ότι αυτή η άποψη έρχεται σε αντίθεση όχι μόνο με την σύγχρονη αντίληψη για την κατασκευή του βιολογικού και κοινωνικού φύλου αλλά, επίσης, με τη βιβλική μαρτυρία και την παράδοση της Εκκλησίας. Το βασικό μου επιχείρημα είναι ότι αν δούμε τα ανθρώπινα όντα υπό το φως του εσχατολογικού σώματος, κανένα πρόσωπο δεν μπορεί να αποκλειστεί από την ιεροσύνη.
Maria McDowell, Μοναδικά σώματα, μοναδικά χαρίσματα: προς μια λειτουργία που αγιάζει και θεοποιεί
Οι σύγχρονες συζητήσεις για την πλήρη λειτουργική συμμετοχή των γυναικών σπάνια επικεντρώνονται στα σώματα και στις ικανότητες τους όπως ακριβώς είναι. Οι διαφωνούντες αναφέρονται σε μια σεξουαλική δυαδικότητα όπου τόσο οι ρόλοι των φύλων όσο και οι ρόλοι της ιεροσύνης είναι σημαντικά επηρεασμένοι από τα στερεότυπα φύλου. Οι υποστηρικτές συχνά επικεντρώνονται σε αναπόδεικτες θεωρίες που αφορούν στο εσχατολογικό σώμα, παρά στο σώμα όπως είναι στην πραγματικότητα. Η ιεροσύνη και οι πράξεις της διακονίας περιλαμβάνουν πραγματικά σώματα και πραγματικές ικανότητες. Παρομοίως και η θέωση είναι μια δυναμική πορεία και πράξη της αρετής που βιώνεται μέσω του σώματος, όπου οι ικανότητες κάποιου/ας χρησιμοποιούνται για να αγαπήσουν καλύτερα το Θεό και τον άνθρωπο.
Η Ορθόδοξη δογματική μας διδασκαλία, η οποία διαμορφώνει την κατανόηση της ενσάρκωσης και της εικόνας υποστηρίζει μια λειτουργική πρακτική, η οποία αναγνωρίζει τις μοναδικές ικανότητες και τα χαρίσματα του ανθρώπινου προσώπου και σε σχέση με το σώμα του. Εν συντομία η χειροτονία των γυναικών και η ελευθερία για την πλήρη λειτουργική τους συμμετοχή πηγάζει από την Ορθόδοξη θεολογίας της σαρκώσεως και επιτρέπει στη Θεία Λειτουργία να αποτελεί με τον καλύτερο τρόπο τόπο θέωσης.
Teva Regule, «Γυναίκες και διακονικό υπούργημα στην Ορθόδοξη Εκκλησία: Παρούσα εργασία και μελλοντικές δυνατότητες»
Ακόμη από την βιβλική περίοδο, οι γυναίκες συμμετείχαν στο διακονικό υπούργημα της Εκκλησίας. Παρομοίως οι γυναίκες εξακολουθούν να υπηρετούν και σήμερα. Η παρούσα εισήγηση θ’ αναδείξει τους τρόπους με τους οποίους οι γυναίκες υπηρετούν σήμερα το Χριστό και την Εκκλησία Του διαμέσου της διακονικής εργασίας, εστιάζοντας κυρίως στην εργασία που επιτελούν οι γυναίκες στο δυτικό πλαίσιο (π.χ. Ηνωμένες Πολιτείες). Θα ξεκινήσω περιγράφοντας την εργασία που πραγματοποιούν οι γυναίκες ως εφημέριοι, πνευματικοί καθοδηγητές, κήρυκες του Λόγου, διαχειριστές της ενορίας και συντονιστές εξωστρέφειας. Στη συνέχεια, θα εξετάσω το ερώτημα σχετικά με τη χειροτονία των γυναικών –τι σημαίνει χειροτονία και πως αυτά τα υπουργήματα θα μπορούσαν να ενισχυθούν μέσω της διακονικής χειροτονίας. Αν το επιτρέψει ο χρόνος, θα παρουσιάσω κάποια πιθανά βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα βήματα που θα μπορούσαν να πραγματοποιηθούν για την αποκατάσταση του αξιώματος και την αναζωογόνηση ολόκληρης της διακονίας –ανδρικής και γυναικείας- για την οικοδόμηση της Εκκλησίας σήμερα.
Srboljub Ubiparipović, Η τάξη των Διακονισσών και η Λειτουργική ανανέωση στην Ορθόδοξη Εκκλησία: ιστορικές, τελετουργικές και θεολογικές απόψεις.
Η Λειτουργική αναγέννηση στην Ορθόδοξη Εκκλησία έχει εγκαινιάσει μια πολύ λεπτομερή και σημαντική εξέταση του νόμου της λατρευτικής ζωής των Ορθοδόξων Χριστιανών. Σε μια ευρεία κλίμακα θεμάτων που αφορούν την ενδυνάμωση και βελτίωση του ρόλου της γυναίκας στη λογική λατρεία του Σώματος του Χριστού, θέση ιδιόμορφη ανήκει η δυναμική ανανέωση της Τάξης των Διακονισσών.
Ο σκοπός αυτής της επιστημονικής εργασίας είναι από λειτουργική άποψη η αυθεντική και συγκριτική εξέταση πλήθους ιστορικών, τελετουργικών και θεολογικών απόψεων στην προσπάθεια απάντησης στο ερώτημα αν γενικά είναι δυνατόν, σε ποιες περιπτώσεις και πώς θα μπορούσε να επαναβεβαιωθεί η τάξη των Διακονισσών;
Arthur J. Keefer, Ορθόδοξα θεολογικά κριτήρια της Α’ Επιστολής Πέτρου για τη χειροτονία των γυναικών στην Εκκλησία
Η συζήτηση στους κόλπους της Ορθοδόξου Εκκλησίας για την χειροτονία των γυναικών δεν αφορά μόνο τη θεολογία, την ιστορία και την παράδοση, αλλά και την κοινωνία. Μη-χριστιανικές κοινωνίες προσφέρουν συμπληρωματικές, εναλλακτικές και μερικές φορές διφορούμενες απόψεις σχετικά με το θέμα της χειροτονίας των γυναικών. Θέματα όπως αυτό της ανδρικής και γυναικείας ταυτότητας, της ηγετικής δομής, και της ανθρώπινης αξίας εισβάλλουν στον εκκλησιαστικό διάλογο, όχι μόνο στο εσωτερικό των Ορθοδόξων και μη Ορθοδόξων Εκκλησιών, αλλά και εκτός αυτού του φάσματος. Έτσι, στο πλαίσιο των σχέσεων της Εκκλησίας με μη- χριστιανικές παραδόσεις, ποια είναι εκείνα τα θεολογικά κριτήρια με βάση τα οποία η εκκλησία θα πρέπει να εξετάσει το θέμα της χειροτονίας των γυναικών; Ορθόδοξοι θεολόγοι έχουν παραβλέψει μια πολύτιμη πηγή στοιχείων όταν καλούνται να απαντήσουν αυτό το ερώτημα, όπως, την πρώτη επιστολή του Αποστόλου Πέτρου. Ο Απόστολος Πέτρος έγραψε στους Χριστιανούς που είχαν ερωτήσεις σχετικά με το ρόλο τους ως Εκκλησία σε μια εκκοσμικευμένη κοινωνία. Έτσι, ενώ η επιστολή δεν αφορά άμεσα τη χειροτονία γυναικών, αναφορικά με τη συνάφεια αντικατοπτρίζει την κατάσταση του εικοστού πρώτου αιώνα στην εκκλησία. Σε αυτό το κείμενο θα εξετάσω τα θεολογικά κριτήρια που ο Πέτρος χρησιμοποίησε για να καθοδηγήσει την εκκλησία. Πώς χρησιμοποίησε την κανονική, λειτουργική, Τριαδική, Χριστολογική, εκκλησιολογική, εσχατολογική και κοινωνιολογική θεολογία; Στη συνέχεια θα εξετάσω τη σημασία των κριτηρίων του για το τρέχον ζήτημα της χειροτονίας των γυναικών στην Ορθόδοξη Εκκλησία και Θεολογία.
