ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ ΔΡΩΜΕΝΑ

Πίνακας Περιεχομένων

Άρθρα

Lampros Alexopoulos, ΗΜΕΙΣ ΔΕ – ΤΙΝΕΣ ΔΕ ΗΜΕΙΣ; PLOTIN SUR L’ETRE HUMAIN: QUELQUES REMARQUES PRELIMINAIRES, 1-47

Konstantinos Georgiadis, DAMNATIO MEMORIAE OF JESUS AS GOD INCARNATE: DOCETISM ABOVE ICONOCLASM ACCORDING TO FLORILEGIUM AND DEFINITION OF HIERIA (754 AD), 48-78

Chen Yingxue, Μ. ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΠΡΟΣ ΤΟΥΣ ΝΕΟΥΣ ΚΑΙ ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΥ ΠΩΣ ΔΕΙ ΤΟΝ ΝΕΟΝ ΠΟΙΗΜΑΤΩΝ ΑΚΟΥΕΙΝ: ΠΑΡΑΛΛΗΛΙΣΜΟΣ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΔΥΤΙΚΟΥΣ ΚΑΙ ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ, 79-96

Zafeiris Nikitas, ΕΝΑ ΘΕΑΤΡΙΚΟ ΜΗΤΕΡΙΚΟΝ. ΤΟ ΔΡΑΜΑ ΣΙΜΩΝΙΣ, ΒΑΣΙΛΟΠΑΙΣ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ (1965) ΤΗΣ ΖΩΗΣ ΚΑΡΕΛΛΗ, 97-110

Maria Pazarski, ΤΟ ΚΑΚΟ ΣΤΗ ΣΟΦΙΟΛΟΓΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΤΗΣ ΠΑΛΑΙΑΣ ΔΙΑΘΗΚΗΣ, 111-135

Evropi Papadopoulou-Chatzilazarou, Η ΘΕΟΛΟΓΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΤΟΥ 12ΟΥ ΑΙΩΝΑ: ΕΙΔΗ ΕΡΓΩΝ, 136-166

Stylianos Tsompanidis, Aggeliki Ziaka, Η ΑΓΙΑ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΗ ΣΥΝΟΔΟΣ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ (2016) ΚΑΙ Ο ΔΙΑΘΡΗΣΚΕΙΑΚΟΣ ΔΙΑΛΟΓΟΣ, 167-190

Stylianos Chatzigrigoriou, ΠΡΟΦΗΤΙΚΟ ΧΑΡΙΣΜΑ ΚΑΙ ΘΕΩΣΗ ΣΤΙΣ ΑΚΟΛΟΥΘΙΕΣ ΠΡΟΣ ΤΙΜΗΝ ΤΩΝ ΠΡΟΦΗΤΩΝ, 191-213

Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου

Για πρώτη φορά στην Ελλάδα, μια παρουσίαση αρχαίων ύμνων του μυστικού Ιουδαϊσμού για τα ουράνια παλάτια του Θεού, για αθώρητους στον φυσικό οφθαλμό κήπους από φως, όπως τους οραματίζονταν οι πρόγονοι της πασίγνωστης πλέον Καμπάλα. Εδώ, εκστατικές πρακτικές της αρχαιότητας γίνονται μέσα επίτευξης μιας εντυπωσιακής ψυχανωδίας, ενώ το αινιγματικό Βιβλίο της Δημιουργίας συναντά τις παλαιές ελληνικές τεχνικές απομνημόνευσης ή την επτασφράγιστη ars memoria, όπως αυτή έγινε αργότερα γνωστή στη Δύση. Όπου ο ναός της Ιερουσαλήμ γίνεται εσωτερική, νοερή πραγματικότητα και το αγγελικό ιερατείο χειρογράφων της Νεκράς Θαλάσσης εμφανίζεται στο πολυσυζητημένο μεσαιωνικό Zohar.

Περιεχόμενα

Συντμήσεις
Πρόλογος
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Η συμβολή του Gershom G. Scholem και η γενική εικόνα στην έρευνα
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ Γενικά περί των κειμένων των Ανακτόρων […]
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ Τα κείμενα της γραμματείας των Ανακτόρων
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ Συγγραφείς, τόποι και περίοδοι εμφάνισης
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ Βασικά θέματα των κειμένων των Ανακτόρων
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ Θεολογικές προϋποθέσεις των κειμένων των Ανακτόρων
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ Τα μυστικά παλάτια του Θεού
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΒΔΟΜΟ Οι Ύμνοι των Ανακτόρων
Ο ένθρονος Βασιλιάς και το Όνομά του
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΟΓΔΟΟ Οι ουράνιες στρατιές
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΑΤΟ Yoredei Merkavah, εκείνοι που εισέρχονται στο φως – Μια πιθανή απάντηση στο θέμα της ονομασίας αυτών των μυστικών: yoredei Merkavah
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΚΑΤΟ Ο σκοπός του μυστικού ή του μάγου
α. Για την κατάκτηση της Τορά
β. Η είσοδος στο μέγα μυστήριο της maaseh Merkavah
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΔΕΚΑΤΟ Ερμηνεία και αιθεροβασία
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΩΔΕΚΑΤΟ Μυστικές παραδόσεις στα χειρόγραφα του Κουμράν
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΚΑΤΟ ΤΡΙΤΟ Απόκρυφη μυθοσοφία των Μανδαίων και στοιχεία αρχαίου μυστικού Ιουδαϊσμού
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΚΑΤΟ ΤΕΤΑΡΤΟ Από τις καμπαλόθ στην Καμπάλα
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΚΑΤΟ ΠΕΜΠΤΟ Η Ars memoria και τα παλάτια του Θεού – Οι άλλες επιρροές πάνω στους Ύμνους των Ανακτόρων
α. Στοιχεία σε αιγυπτιακές και μεσοποταμιακές παραδόσεις
β. Στοιχεία σε ελληνικές παραδόσεις
γ. Στοιχεία σε εκκλησιαστικές και άλλες παραδόσεις
δ. Αθάνατη μνήμη, Σιμωνίδης ο Κείος, και η γένεση της μνημοτεχνικής μεθόδου
ε. Αρχαία τέχνη της μνήμης και μυστικές ιουδαϊκές παραδόσεις: Παλάτια της μνήμης και ανάκτορα του Θεού
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ
“Kohanim ως Kohavim: Αγγελικό ιερατείο και το θέμα της πτώσης στα Ησ 14, Ιεζ 28, και σε αρχαίες ιουδαϊκές παραδόσεις
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
α. Πηγές
β. Σύγχρονες μελέτες και έργα
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ Όρων, Θεμάτων, και Ονομάτων

Η αγιολογία ἀποτελεῖ σημαντικὸ κλάδο τῆς θεολογικῆς καὶ φιλολογικῆς ἐπιστήμης, ἐν ταυτῷ δὲ καὶ ἕνα πεδίο τῆς σύγχρονης ἀνθρωπιστικῆς καὶ κοινωνικῆς ἔρευνας, στὸ ὁποῖο ὁλοένα καὶ περισσότεροι ἐπιστήμονες σὲ ὁλόκληρο τὸν κόσμο ἑστιάζουν τὸ ἐνδιαφέρον τους. Στὸν παρόντα τόμο ἔχουν συγκεντρωθεῖ ἄρθρα καὶ εἰσηγήσεις τοῦ συγγραφέα, διάσπαρτα σὲ περιοδικά, πρακτικὰ συνεδρίων καὶ συλλογικοὺς τόμους κατὰ τὰ τελευταῖα δεκαπέντε ἔτη. Ἐξετάζονται μὲ διεισδυτικὸ τρόπο καὶ μὲ ἀξιολόγηση τόσο τῶν πρωτογενῶν πηγῶν ὅσο καὶ τῶν πορισμάτων τῆς νεότερης ἔρευνας σημαίνοντα ζητήματα τῆς βυζαντινῆς καὶ μετα- βυζαντινῆς ἁγιολογίας, ποὺ ἀφοροῦν σὲ πτυχὲς τῆς ἁγιολογικῆς γραμματείας, στὴν ἱστορία καὶ τὴ διαμόρφωση τῶν κριτηρίων ἁγιότητας στὴν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία καὶ στὴν ἑορτολογικὴ ἔκφανση τῆς τιμῆς τῶν ἁγίων.

Την Κυριακή 27 Ιουνίου, Κυριακή των Αγίων Πάντων ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Αρκαλοχωρίου, Καστελλίου και Βιάννου κ. Ανδρέας, κατόπιν κανονικής αδείας του Παναγ. Μητροπολίτου Θεσσαλονίκης κ. Ανθίμου, ιερούργησε στο παρεκκλήσιο του Αγίου Νέστορος στη Θεσσαλονίκη και κήρυξε το Θείο λόγο πλαισιωμένος από τον Πρωτοσύγκελλο της καθ΄ημάς Μητροπόλεως, Πανοσιολ. Αρχιμ. Κορνήλιο Αθανασάκη. Προ της απολύσεως ο Σεβασμιώτατος τέλεσε τρισάγιο εις τον αείμνηστο ομότιμο καθηγητή της Θεολογικής Σχολής Α.Π.Θ. ΒΕΝΙΖΕΛΟ ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΙΔΗ ο οποίος εξήλθεν εκ του ορατού μας κόσμου εις τον αόρατον την παρελθούσαν Τετάρτη 23 Ιουνίου 2021. Ο αείμνηστος καθηγητής διακρίθηκε για το ήθος του, την καλοσύνη του, την ανεξικακία του, την συμπαράστασή του προς τους νέους συναδέλφους. Ακαδημαϊκός δάσκαλος της ειρήνης, της αγάπης, της καταλλαγής, ανυπόκριτος χριστιανός με καρδιά διαζευγμένη από μνησικακία, εμπάθεια και ιδιοτέλεια. Ακαδημαϊκός δάσκαλος εντιμότατος, με περισσεύματα ανθρωπιάς και αγάπης.

Αυθεντικός και ατόφιος, εξαιρετικός επιστήμονας. Μελέτησε τον Συμεών, τον Νέο Θεολόγο, προσέγγισε τη μυστική θεολογία της Ορθοδόξου Εκκλησίας, ανέδειξε τον Μητροπολίτη Θεσσαλονίκης Ισίδωρο Γλαβά, εκφραστή της καταλλαγής και της ειρήνευσης στην διχασμένη Θεσσαλονίκη στο δεύτερο μισό του 14^ου αιώνα. Ξεχωριστή είναι η μελέτη του για τον ησυχαστικό κίνημα 14^ου αιώνα. Ασχολήθηκε με λογοτεχνία και εξέδωσε ποιητικές συλλογές. Μου είχε κάνει ιδιαίτερη εντύπωση η αφιέρωση βιβλίου του στους “δεδιωγμένους ένεκεν δικαιοσύνης‘’.

Έφυγε εκ του ματαίου τούτου κόσμου σε ηλικία 84 ετών. Πιστός στην Εκκλησία του Χριστού, η οποία πολλά χρωστάει στο ήθος και στη μαρτυρία που η ακαδημαϊκή διακονία του ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΙΔΗ επέδειξε στους φοιτητές. Η ρήση του Κυρίου μας στο Ναθαναήλ “Ίδε αληθώς Ισραηλίτης εν ω δόλος ουκ έστι‘’ (Ιωαν. α΄47) βρίσκει πλήρη απήχηση στον αείμνηστο Βενιζέλο.

* Το κείμενο προέρχεται από την ιστοσελίδα της Ιεράς Μητροπόλεως Αρκαλοχωρίου, Καστελλίου και Βιάννου.

Μετά το πέρας της σημερινής εκλογικής διαδικασίας νέος Κοσμήτορας της Θεολογικής Σχολής του ΑΠΘ εξελέγη ο Καθηγητής της Δογματικής και Συμβολικής Θεολογίας του Τμήματος Θεολογίας κ. Χρυσόστομος Σταμούλης. Ο νέος Κοσμήτορας αναλαμβάνει καθήκοντα (για μια τριετία) από το ακαδημαϊκό έτος 2021-2022 και μέχρι το 2023-2024. Ο κ. Σταμούλης είναι φέτος Διευθυντής του Τομέα Δογματικής Θεολογίας, ενώ κατά το παρελθόν έχει διατελέσει για δύο διετίες (2011-2015) Πρόεδρος του Τμήματος Θεολογίας ΑΠΘ. Τα ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ ΔΡΩΜΕΝΑ εύχονται στον νέο Κοσμήτορα καλή και δημιουργική θητεία.

Δείτε εδώ το αναλυτικό βιογραφικό του νέου Κοσμήτορα.

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΠΡΟΛΟΓΟΣ        9

ΕΙΣΑΓΩΓΗ           11

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ

ΑΝΩΝΥΜΟΥ. ΕΞΗΓΗΣΗ ΤΗΣ ΘΕΙΑΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΜΕ ΑΠΛΗ ΦΡΑΣΗ

1. Οι εκδόσεις και ο σκοπός του υπομνήματος     35
2. Ο αντίκτυπος των επί Τουρκοκρατίας θεολογικών και λειτουργικών τάσεων στη σκέψη του ανωνύμου ερμηνευτή       35
3. Η τυπολογία του Ναού και η Λειτουργία του Λόγου       37
4. Ερμηνευτικά πρότυπα της με απλή φράση Εξήγησης της θείας Λειτουργίας 44

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ

ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΟ ΥΠΟΜΝΗΜΑ ΤΟΥ ΝΕΟΦΥΤΟΥ ΜΕΤΑΞΑ

1. Ο Νεόφυτος Μεταξάς και οι πηγές του υπομνήματός του     59
2. Τάξη και θεωρία των τελουμένων κατά την πρώτη είσοδο και στο πλαίσιο της αρχιερατικής θείας Λειτουργίας      71
3. Η μεγάλη είσοδος και το μυστήριο του Σταυρού       79
4. «Εις τρόπον των κοινωνούντων». Τα πριν και τα μετά της θείας Κοινωνίας 94

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ

Ο ΔΑΝΙΗΛ ΓΕΩΡΓΟΠΟΥΛΟΣ ΩΣ ΥΠΟΜΝΗΜΑΤΙΣΤΗΣ ΤΗΣ ΘΕΙΑΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ

1. Πηγές, διαίρεση και σκοπός του υπομνήματος      105
2. Τάξη και θεωρία της Προσκομιδής       116
3. «Εύχεται ο ιερεύς μετά του λαού». Πτυχές από τα εν τη θεία Λειτουργία σημαινόμενα      133
4. «Τον άνθρακα από του θυσιαστηρίου έλαβεν». Αναφορά στον τρόπο κοινωνίας των πιστών      142

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ

ΕΞΗΓΗΣΗ ΤΗΣ ΘΕΙΑΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟΝ ΚΩΔΙΚΑ 30 ΤΗΣ I. ΜΟΝΗΣ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ

1. Η σχέση του υπομνήματος με το έργο «Κατήχησις Ιερά …» του Νικολάου Βούλγαρη     155
2. Κριτική έκδοση του κειμένου     167

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ      223

Η Ένωση Ελλήνων Σλαβολόγων σε συνεργασία με τα Μαθήματα: (602) Εκκλησιαστική Γραμματεία των Σλάβων του Τμήματος Θεολογίας Α.Π.Θ., (ΒΣ 0643) Ιστορία και Πολιτισμός των Σλάβων και (ΒΣ 0303-4) Ρωσία και Βαλκανικοί Λαοί του Τμήματος Βαλκανικών, Σλαβικών και Ανατολικών Σπουδών ΠΑ.ΜΑΚ., καθώς και (711007) Εισαγωγή στη Σλαβική Φιλολογία του Τμήματος Ρωσικής Γλώσσας και Φιλολογίας και Σλαβικών Σπουδών Ε.Κ.Π.Α. διοργανώνει Διαδικτυακή Στρογγυλή Τράπεζα με θέμα: «Οι σλαβολογικές σπουδές και οι προοπτικές τους στον σύγχρονο κόσμο» την Πέμπτη 27 Μαΐου 2021 (11:00–13:00). Στη Στρογγυλή Τράπεζα θα λάβουν μέρος: ο Καθηγητής ΠΑ.ΜΑΚ. κ. Κωνσταντίνος Νιχωρίτης, ο Επίκ. Καθηγητής Ε.Κ.Π.Α. κ. Πολύδωρος Γκοράνης, ο Ε.ΔΙ.Π. Α.Π.Θ. κ. Αθανάσιος Αθανασιάδης, ο και ο Μεταδιδάκτορας ΠΑ.ΜΑΚ. και Λέκτορας του Κέντρου Ευρωπαϊκής Ένωσης, Freiburg im Breisgau κ. Ιωάννης Καρράς.

Συντονίζει ο Καθηγητής Α.Π.Θ. κ. Ηλίας Ευαγγέλου.

Η Στρογγυλή Τράπεζα θα μεταδοθεί ζωντανά στο YouTube. Για να την παρακολουθήσετε ακολουθήστε τον σύνδεσμο:

https://www.youtube.com/channel/UCJOa5Cg1GpICEFrXtdI6EZg

Περιεχόμενα

Προλογικό         5

Michelina Tenace, L’Eglise catholique face aux defis anthropologiques poses par la post-modernite technologique              7

π. Αύγουστίνου Μπαϊραχτάρη, Η αυτονόμηση της ανθρωπίνης (ρύσεως έναντι του κεκελευσμένου Θεού ως οικουμενική πρόκληση της Εκκλησίας             41

Πέτρου Παναγιωτόπουλου, Χριστιανική Θεολογία και Σύγχρονη Τεχνολογία: Η τιμή επί τον άνθρωπον να διαβαίνει         59

Σταύρου Γιαγκάζογλου, Θεολογία και Τεχνητή Νοημοσύνη              95

Γεωργίου Στείρη και Αντωνίας Γκρέμη-Λιαδή, Άνθρωπος και φύλο στην πρώιμη χριστιανική γραμματεία        125

Κωνσταντίνου Ζορμπά και Γεωργίου Καραγιάννη, Από τον Homo Sapiens στον Homo Technologicus            145

Apostolos Michailidis, The Hindu concept of human nature and condition in a postmodern world            161

Αγγελικής Ξαγοράρη, Ο σύγχρονος άνθρωπος ενώπιον των θεραπειών μέσω βλαστοκυττάρων και κλωνοποίησης    185

Αθανασίου Γερ. Μουστάκη, Πτυχές άνθρωπολογίας της Καινής Διαθήκης και η προσδοκία του μετανθρώπου στη μετανεωτερική εποχή 213

Anastasios Akridas, Der siindige Mensch in Gemeinschaft der Engel (lQHa XI, 20-25 [III 19-24])     241

Ιδιόμελα

Βασιλείου Σύρου, Ο Ευστάθιος Θεσσαλονίκης για τις απαρχές του κοινωνικού βίου και την εξέλιξη του πολιτισμού: Σημεία σύγκλισης με τον πολιτικό στοχασμό του Δυτικού Μεσαίωνα              251

In Memoriam

Δημητρίου Ιω. Τσιανικλίδη, Μνήμη Χρίστου Θ. Κρικώνη, Ομοτίμου Καθηγητού Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης    287

Θεολογικά Χρονικά        293

Περιοδικά Ανάλεκτα      297

Βιβλιοστάσιον  305

Επιστημονικόν Αναλόγιον           313

Οδηγίες υποβολής επιστημονικών εργασιών προς τους συγγραφείς       315

Submission Guidelines for Prospective   Authors              318

Η Ελληνική Εταιρεία Ιστορίας του Δικαίου διοργανώνει διαδικτυακή εκδήλωση με θέμα: “Ο Ιησούς ενώπιον του Πιλάτου – Η δίκη του Ιησού υπό το πρίσμα του ρωμαϊκού δικαίου” που θα διεξαχθεί την Παρασκευή 23 Απριλίου 2021 στις 18:30. Ομιλητές/τριες:

• Αθηνά Δημοπούλου, καθηγήτρια Νομικής Σχολής ΕΚΠΑ: Ο Πόντιος Πιλάτος μέσα από τις πηγές
• Μαρία Γιούνη, καθηγήτρια Νομικής Σχολής ΔΠΘ:  Η δίκη του Ιησού: Το Ρωμαϊκό δίκαιο στην πράξη
• Ιωάννης Τζαμτζής, καθηγητής Φιλοσοφικής Σχολής Πανεπιστημίου Ιωαννίνων: Η ρωμαϊκή διοίκηση της επαρχίας Ιουδαίας και τα ζητήματα ποινικής δωσιδικίας
• Κώστας Μπουραζέλης, ομ. καθηγητής Φιλοσοφικής Σχολής ΕΚΠΑ:  Υιός Θεού.

Την εκδήλωση θα συντονίσει η καθηγήτρια της Νομικής Σχολής του ΕΚΠΑ  κ. Ελευθερία Παπαγιάννη. Ο σύνδεσμος για την παρακολούθηση της εκδήλωσης είναι:
https://uoa.webex.com/uoa/j.php?MTID=m4bf33c9ef50fc4fb2ff1eb0bb9e436c5